Op 17 januari 2019 publiceerde de AFM haar jaaragenda. Hierin heeft zij haar speerpunten, de bijbehorende toezichtactiviteiten en de begroting voor het komend jaar opgenomen. De titel van het bericht op de website van de AFM vermeldt drie van de zeven speerpunten: Brexit, onverantwoord gebruik van technologie en data, en financieel-economische criminaliteit. In het bericht zelf werd duidelijk, dat naast deze drie punten de aandacht speciaal uitgaat naar de aanpak van niet-passende financiële producten, aandacht voor duurzaamheid in de financiële sector, de aanpak van marktrisico’s in de kapitaalmarkten, en een duurzame verbetering van de kwaliteit van accountantscontroles.
In deze blog haal ik de letterlijke toelichting aan van de AFM op de speerpunten uit de agenda. Daarna bespreek ik de voor- en nadelen van het publiceren van deze AFM Agenda. Moet je je als bestuurder, compliance officer of anderszins betrokken medewerker van een (financiële) onderneming nu direct focussen op deze zeven speerpunten? Of zou een andere mindset kunnen bijdragen aan een betere beheersing van risico’s op de langere termijn?
Toelichting op de speerpunten door AFM
De AFM licht de speerpunten zelf als volgt toe:
De AFM bereidt zich voor op verschillende Brexit-scenario’s
Het toezicht op nieuwe partijen en markten als gevolg van Brexit is het meest in het oog springende speerpunt. De AFM bereidt zich voor op verschillende Brexit-scenario’s. Mogelijk komt 30 tot 40% van de Europese kapitaalmarkt naar Nederland. Dit geldt zowel voor de aandelen- als obligatiemarkt. Dit vraagt niet alleen meer capaciteit voor het verlenen van nieuwe vergunningen. Er zal ook meer doorlopend toezicht nodig zijn en het vraagt forse investeringen in IT. Voor de AFM zal dit significante financiële en operationele gevolgen hebben, waarvoor door de minister van Financiën financiële ruimte is gecreëerd om extra capaciteit te werven en de benodigde investeringen te doen.
Het is zorgwekkend dat tien weken voordat het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie beoogt te verlaten, er nog steeds grote onzekerheid is over de voorwaarden. In combinatie met de verdeeldheid in het Britse parlement, vergroot dit de kans op een No Deal Brexit. In dat geval kunnen ondernemingen hun toegang tot de Britse financiële markten verliezen, is de continuïteit van de effectenhandel en internationale bank- en verzekeringsdiensten onzeker, en blijft de uitbesteding naar Britse partijen niet zonder meer mogelijk. Het is daarom belangrijk dat financiële instellingen zich actief voorbereiden op een No Deal Brexit en waar nodig hun voorbereidingen opschalen.
Onverantwoord gebruik van technologie en data
Het toenemend gebruik van (nieuwe) technologie en data biedt kansen voor financiële ondernemingen en voordelen voor consumenten, maar brengt ook risico’s met zich mee. De AFM wil voorkomen dat marktpartijen onverantwoord gebruikmaken van technologie en data. Zo worden in 2019 de online beslisomgevingen van verschillende aanbieders van beleggingsproducten onderzocht. Ook wordt een verkenning gedaan naar het toenemend gebruik van (klant)data en de risico’s voor de solidariteit binnen de verzekeringssector.
Aanpak van niet-passende financiële producten
In 2019 richt de aandacht van de AFM zich vooral op beleggingsproducten, aflossingsvrije hypotheken, leningen in de consumptief kredietmarkt en schadeverzekeringen.
Aandacht voor duurzaamheid in de financiële sector
De financiële sector speelt een belangrijke rol bij de realisatie van internationale duurzaamheidsdoelstellingen, omdat de sector duurzame financiering kan faciliteren en versnellen. De aandacht voor duurzaamheid in de financiële sector leidt tot een groeiend aanbod van financiële producten en diensten met een duurzaam karakter. Het is van belang dat er transparantie is over duurzaamheidsrisico’s, zodat beleggers hun beslissingen op de juiste informatie baseren.
Aanpak van marktrisico’s in de kapitaalmarkten
In 2019 richt de AFM zich in haar kapitaalmarkttoezicht, behalve op de gevolgen van Brexit, vooral op de gevolgen voor beleggers van de volgende marktrisico’s: beperkte liquiditeit, monetaire aanpassingen door de ECB met potentiële sterke verkoopreacties in obligaties en internationalisering en fragmentatie van de kapitaalmarkten.
Duurzame verbetering van de kwaliteit van accountantscontroles
Een cruciale randvoorwaarde voor een goed functionerend financieel systeem is betrouwbare financiële verslaggeving, inclusief een objectief oordeel van de accountant. De afgelopen jaren zijn de nodige stappen gezet, maar de kwaliteit van de wettelijke controles door accountantsorganisaties is nog onvoldoende verbeterd en de cultuuromslag in de sector verloopt te traag.
Extra aandacht voor tegengaan witwassen en andere financieel-economische criminaliteit
Financiële ondernemingen hebben een belangrijke functie in het voorkomen van financieel-economische criminaliteit en witwassen in het bijzonder. Het vertrouwen in de financiële sector wordt geschaad als financiële ondernemingen een rol spelen bij financieel-economische criminaliteit. Ook accountantsorganisaties hebben een rol bij het signaleren van financieel-economische criminaliteit.
Het is duidelijk dat de AFM niet op alles wat er in de markt gebeurt even scherp toezicht kan houden. Ondanks dat is het een agenda die al een behoorlijk deel van de scope van toezicht beslaat. Zelf geeft de toezichthouder al aan, dat zij risicogestuurd toezicht houdt. Maar wat betekent dat voor u en uw organisatie?
Waar staat de flitser?
Ik rijd iedere dag in de auto naar mijn werkplek en weer terug naar huis. Vaak heb ik de radio aan. Zeker ieder uur wordt in elk programma gemeld waar vandaag de flitsers staan. Er is zelfs een speciale app ontwikkeld voor het kunnen doorgeven van de locaties van de flitsers, zodat andere weggebruikers gewaarschuwd zijn en op tijd gas terug kunnen nemen. Ik vraag me telkens bij het horen van dit bericht af in welke mate het omroepen van de flitslocaties nu wenselijk is. Immers, een kleine waarschuwing in de vorm van een boete voor te hard rijden zou automobilisten kunnen bewegen om het in het vervolg wat rustiger aan te doen. Waarschijnlijk met minder ongelukken en files tot gevolg.
In mijn ogen is het in het kader van transparantie in het toezicht goed te verdedigen dat AFM de speerpunten van het toezicht bekend maakt. Het toezicht wordt ook nog eens betaald door de financiële sector zelf, dus is het ook wel logisch dan meteen even te melden waar de aandacht naar uit gaat aan de lijdende voorwerpen zelf. Aan de andere kant zou het ook te verdedigen zijn om niet zo overduidelijk prioriteiten aan te geven als toezichthouder. Immers, bij een flitser langs de kant van de weg remmen we even kort en wat gebeurt er daarna? Daarna geeft het merendeel van de automobilisten weer gas!
Wat zou leidend moeten zijn?
Natuurlijk, het stellen van prioriteiten is hoogste noodzaak als er onvoldoende capaciteit is om alles in één keer aan te pakken. Dat doet niet alleen de toezichthouder, maar financiële ondernemingen doen dat zelf ook. Waar het mij om gaat, is dat het steeds weer verbeteren van de risicobeheersing niet mag stoppen na het afhandelen van de eerst gestelde prioriteiten. Samenhangend met de vaak forse ambities van ondernemingen op het gebied van klantbelang, gezond ondernemerschap, continuïteit en duurzaamheid zou de onderneming zich moeten blijven afvragen: Wat kunnen we morgen beter doen? Niet alleen als het gaat om het steeds weer verhogen van de omzet, maar juist ook op het dienen van het klantbelang, gezond ondernemerschap, continuïteit en duurzaamheid.
Laten we ons dus niet blind staren op de agenda zoals die door AFM, maar ook door andere toezichthouders wordt gepubliceerd. Goed om te weten, maar bedenk ook als ondernemingsbestuur waar de aandacht binnen de onderneming naar uit behoort te gaan. Immers, elke onderneming is uniek, kent zijn eigen risico’s en valkuilen. Daar helpt het blind volgen van dergelijk algemeen gestelde aandachtspunten niet voldoende. Zelf nadenken, zelf risico’s bepalen en analyseren en zelf actie ondernemen. Daarvoor rijden we dagelijks naar onze werkplek en zitten wij op de stoel als bestuurder, compliance officer of anderszins betrokken medewerker.
Wilt u reageren? Ik kijk uit naar uw reactie.
