Annemarie Pierik
Op 17 mei 2023 heeft de onafhankelijk Regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld, Mariëtte Hamer, een publicatie gedeeld: ‘Handreiking Meldingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer’ (hierna: handreiking). De handreiking is bedoeld om bedrijven te helpen om te gaan met meldingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag.
In het voorwoord van de handreiking schrijft de regeringscommissaris het volgende. “De afgelopen tijd zagen we in de media een opeenstapeling van situaties waarin deze organisaties in de paniek die volgt op een melding direct naar een extern onderzoek grepen. Onderzoek dat te vaak de gevolgen van het seksueel grensoverschrijdende gedrag dat had plaatsgevonden heftiger leek te maken voor alle betrokkenen”. Verder schrijft de regeringscommisaris: “De dynamiek rondom een onderzoek, zeker als bekend wordt dat er onderzoek wordt gedaan, kan door allerlei oorzaken oncontroleerbaar worden, in plaats van een bijdrage leveren aan de oplossing.” We kennen de recente voorbeelden hiervan uit de media
Hoe goed zou het zijn het als organisaties dergelijk consternatie rondom de opvolging van een melding van seksueel overschrijdend gedrag voortaan kunnen voorkomen (of in elk geval beperken) door goed te gaan met meldingen en zich bewust te zijn van het belang van zorgvuldige voorbereiding op eventuele meldingen. De handreiking beschrijft hiervoor de verschillende fases van meldingen en begeleidt organisaties daarmee door het hele proces, waarbij de volgende fases worden onderscheiden:
0 voorbereiding op een mogelijke melding
1 na melding de beslissing over wat te doen met de melding
2 uitvoering van zorgvuldige opvolging van de melding
3 nazorg, evaluatie en lering voor de organisatie
Voorbereiding
Fase 0 gaat over zorgen dat er een plan klaarligt om als organisatie te handelen bij meldingen. Daarbij kan je denken aan de wettelijke verplichtingen, het organiseren van deskundige ondersteuning, opstellen van een gedragscode en meldprotocol, maar ook dat iedereen in de organisatie in staat is om de eigen rol in te vullen, zowel medewerkers, als leidinggevenden en andere functies in de organisatie. Elke situatie is anders. Na deze fase heeft de organisatie een menselijk en uitvoerbaar meldproces en is voorbereid op een melding.
Melding ontvangen
In de volgende fase (fase 1) is de organisatie in staat een melding van seksueel grensoverschrijdend gedrag te ontvangen. Er wordt een passende opvolging gekozen, de doelen en randvoorwaarden geformuleerd en de betrokkenen worden geïnformeerd. De opvolging zou het starten van een onderzoek kunnen zijn, maar dat is lang niet altijd nodig, en zeker niet altijd meteen. Het kan zijn dat andere interventies passender zijn, zoals een informeel gesprek of mediation.
Melding opvolgen
Fase 2 beschrijft de opvolging van de melding, rekening houdend met randvoorwaarden die in de voorgaande fase zijn bepaald en met oog voor de betrokkenen en de omgeving. Aan het einde van deze fase is het traject doorlopen. Mogelijk heeft dit geleid tot besluiten en consequenties, die gedeeld zijn met de betrokkenen en vastgelegd.
Nazorg en evaluatie
In de laatste fase (fase 3) leert de organisatie van het doorlopen meldproces. Door het proces te evalueren, wil de organisatie zowel leren van het proces als zorg dragen voor alle betrokkenen en herhaling voorkomen.
Ervaring
De regeringscommissaris nodigt organisaties uit om deze handreiking toe te passen en de ervaringen in het gebruik van de handreiking te delen. De leringen worden meegenomen in de volgende versie: handreiking 1.0.
Bewustwording
We zijn enthousiast dat de regeringscommissaris niet alleen inzet op het goed opvolgen van een melding, maar ook benadrukt dat een organisatie voorafgaand aan een eventuele melding al veel kan doen. Door intern het gesprek te voeren over (seksueel) grensoverschrijdend gedrag; door scenario’s uit te werken in geval een melding wordt gedaan; door het inzicht te hebben dat duidelijkheid over processen veiligheid biedt aan (potentiële) melders. Bovendien hoeven organisaties niet af te wachten met tot actie over te gaan tot een melding van seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt gedaan. Preventie en bewustwording, waardoor een aanspreekcultuur op de werkvloer wordt gerealiseerd en daarnaast gezonde machtsverhoudingen en gelijkwaardige omgangsvormen maken dat seksueel grensoverschrijdend gedrag mogelijk wordt voorkomen.
Advies
In ons werk als externe vertrouwenspersonen merken we dat veel organisaties nog niet zijn voorbereid op een melding van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag of een integriteitsincident. Onze vertrouwenspersonen zijn niet alleen beschikbaar voor opvang en begeleiding van melders, maar adviseren organisaties over beleid omtrent (on)gewenst gedrag en integriteit, zoals beleid gewenste omgangsvormen en een klokkenluidersregeling. Ook verzorgen we (interne) trainingen ter bevordering van bewustwording en kennis over deze onderwerpen. Op maat gemaakt voor jouw organisatie en in ons open aanbod. Bijvoorbeeld de opleiding ‘Onderzoek grensoverschrijdend gedrag, kader en aandachtspunten bij intern en extern onderzoek’, waarvan de eerstvolgende bijeenkomst op 7 november 2023 plaatsvindt. En de opleiding ‘Optreden als meldpunt’ volgens de Wbk’ op 5 oktober aanstaande.
Wil je weten wat jouw organisatie nog meer kan doen voor het bevorderen van een veilige en integere werkomgeving? Neem gerust contact op met onze vertrouwenspersonen.
