Op donderdag 8 december jl. is het wetsvoorstel Wet bescherming klokkenluiders behandeld in de Tweede Kamer. Verschillende Kamerleden hadden amendementen en moties ingediend welke werden besproken.
Het debat spitste zich daardoor toe op onder meer de onderstaande onderwerpen. Bij een aantal punten deel ik mijn eigen visie.
- Cultuur binnen organisaties: dit wetsvoorstel ziet nog onvoldoende op het werken aan een cultuur waarin mensen veilig genoeg zijn om meldingen te doen, juist ter voorkoming dat mensen klokkenluiders moeten worden. Dit is een constatering welke niet verder wordt opgepakt.
- ‘Loyale tegenspraak’: er is expliciet stilgestaan bij het principe dat de uitspraak ‘loyale tegenspraak’ wonderlijk is, omdat eigenlijk je er vanuit mag gaan dat al het tegenspraak per definitie loyaal is.
- Maatschappelijk belang: de Kamer heeft gevraagd om het element ‘maatschappelijk belang’ uit de definitie van ‘misstand’ te halen. De minister wil dit element juist handhaven. Ik verwacht dat de definitie daarom niet gewijzigd zal worden.
- Handhavingsmogelijkheden: de Kamer heeft gevraagd om het Huis handhavingsbevoegdheden toe te kennen. De minister wil dit niet doen omdat het Huis dan haar onafhankelijkheid verliest, terwijl in mijn optiek het Huis niet onafhankelijk hoeft te zijn, het Huis is er voor de melders. Daarnaast is geopperd om de arbeidsinspectie als handhaver aan te wijzen. De minister vindt dat met deze nieuwe wet melders civielrechtelijk voldoende sterk staan vanwege de omgekeerde bewijslast. Bij de volgende wetswijziging wil ze handhavingsmogelijkheden verder verkennen. Het is in mijn optiek pijnlijk voor toekomstige melders dat de minister nu nog geen bestuursrechtelijke handhaving wil organiseren. De minister zegde wel toe om bij de volgende wetswijziging te kijken of de arbeidsinspectie handhaver kan worden ten aanzien van het benadelingsverbod. Een handhaving van de wet als geheel overweegt de minister eveneens.
- Corporate Governance Code: de minister reageerde positief op het voorstel om in de Code een verplichting op te nemen dat organisaties moeten verklaren wanneer zij medewerkers hebben benadeeld. Zij heeft hier echter geen formele invloed op.
- Steunfonds voor melders: de Kamer heeft gevraagd om nu al in de wet op te nemen dat er een steunfonds voor melders komt. Het fonds zou gevuld kunnen worden met de boetes die werkgevers moeten betalen bij onvoldoende naleving, dan wel door een verplichte bijdrage van werkgevers. De minister heeft aangegeven dat ze het nu niet redt om dit te organiseren omdat ze zorgen heeft over de funding en omdat er een nieuw zelfstandig bestuursorgaan opgericht zou moeten worden.
- Bewustwording: De minister heeft aangekondigd dat het ministerie volgend jaar bijeenkomsten voor werkgevers gaat organiseren om hen te informeren over een veilig meldklimaat. Daarnaast komt er een brochure voor werknemers waarin wordt uitgelegd dat iedere medewerker te allen tijde het Huis mag raadplegen. Ik vind dit mooie initiatieven, al denk ik dat handhaving van de wet door een autoriteit meer effect zal hebben.
- Evaluatie van de wet: er was een amendement ingediend om binnen drie jaar in plaats van vijf jaar de wet te evalueren. De minister vindt dit een goede suggestie en zal dit naar alle waarschijnlijkheid overnemen.
- Doorgeven van een melding: de Kamer heeft een amendement ingediend om ervoor te zorgen dat een autoriteit alleen met toestemming van de melder door gemeld mag worden aan een andere autoriteit. Hierop is positief gereageerd door de minister.
- Zwijgbeding: Amendement om ervoor te zorgen dat zwijgbedingen met terugwerkende kracht nietig verklaard kunnen worden. De minister was geen voorstander van dit amendement.
- Verruiming van het begrip betrokkene: dit vindt de minister geen goed idee.
Dinsdag 20 december wordt het wetsvoorstel, de amendementen en de moties ter stemming gebracht in de Tweede Kamer. Daarna zal het wetsvoorstel naar de Eerste Kamer gaan.
Over driekwartjaar wil de minister weer een nieuw wetsvoorstel indienen waarbij ze dan in ieder geval zal kijken naar handhavingsmogelijkheden en het steunfonds voor melders. Dat betekent dat het vanaf nu gezien over 1,5 tot 2 jaar weer in de Tweede Kamer zal komen. Dat betekent voor organisaties dat na inwerkingtreding van deze wet het nog even duurt voordat zij weer aan de slag moeten met nieuwe wijzigingen.
Mocht je meer willen weten over de implementatie van de wet, volg dan onze ‘Update Wbk pagina’ of wees van harte welkom op onze online themamiddag ‘Veilig de klok luiden’ die we op 4 april 2023 weer organiseren. Je kunt me ook rechtstreeks benaderen voor je vragen.
Bron:
Verslag plenaire behandeling Tweede Kamer op 8 december 2022
Wijziging van de Wet Huis voor klokkenluiders | Debat Gemist (tweedekamer.nl)
