Wereldwijd zijn inmiddels meer dan 400 meetinstrumenten ontwikkeld om de impact van beleggingen op het gebied van Environmental, Social & Governance (ESG) in kaart te brengen. Met de opkomst van ESG-ratings groeit ook de kritiek op de ratingbureaus. Ratingsbureaus geven de ESG-ratings af die worden gebruikt om de impact van bedrijven op het gebied van ESG in kaart te brengen en worden gebruikt door (potentiële) beleggers om beleggingen te screenen.
De kritiek op ESG-rating(bureaus) richt zich o.a. op de volgende punten:
Elk ratingbureau houdt rekening met andere factoren bij het analyseren van de ESG-prestaties van een bedrijf.
Ondernemingen verstrekken zelf de informatie op basis waarvan zij worden beoordeeld. Ook wordt gebruik gemaakt van gegevens uit bronnen van derden die mogelijk niet de werkelijke resultaten van de inspanningen van een onderneming op een bepaald gebied weerspiegelen. Bovendien worden ESG-gegevens vaak niet onafhankelijk gecontroleerd.
De drie pijlers van ESG zijn zo verschillend van elkaar en bevatten zo’n breed scala aan factoren dat het buitengewoon lastig is om ratings te interpreteren, alleen al door de manier waarop al deze zaken zijn samengevoegd.
Een andere veel voorkomende tekortkoming van ESG-ratings blijkt te zijn dat de bureaus zich richten op het beleid van bedrijven, in plaats van op de daadwerkelijke ESG-impact en resultaten van de beoordeelde bedrijven. De bedrijven die met meer uitdagende ESG-kwesties te maken hebben, zullen waarschijnlijk meer beleid hebben op dit gebied, maar dat garandeert niet dat ze ook de meest positieve impact hebben.
Uit onderzoek blijkt dat grotere bedrijven meestal hogere ESG-ratings krijgen, wat duidt op bias met betrekking tot bedrijfsgrootte. Tevens varieert de informatieverplichting van ESG-informatie aanzienlijk per land en regio, wat kan leiden tot geografische bias. Daarnaast kennen ratingbureaus E-, S- en G-gewichten toe aan bedrijven zonder rekening te houden met bedrijfsspecifieke risico’s. Dit kan resulteren in een bias voor een bedrijf op basis van de sector, zonder rekening te houden met bedrijfsspecifieke risico’s.
Vermoedelijk met deze kritiek in het achterhoofd heeft de Europese Commissie in een consultatie navraag gedaan over het functioneren van de markt voor ESG-ratings. Doel van deze consultatie is een beter inzicht te krijgen in de werking van de markt voor ESG-ratings, alsook een beter inzicht in de manier waarop ratingbureaus ESG-risico’s in hun kredietwaardigheidsbeoordeling opnemen. De uitkomsten worden gebruikt om na te gaan of er (Europees) beleid nodig is inzake ESG-ratings en duurzaamheidsfactoren in ratings. De hoop is dat deze consultatie bijdraagt aan de verwezenlijking van de Europese green deal-doelstellingen door de kwaliteit te verbeteren van de informatie op basis waarvan beleggers, bedrijven en andere belanghebbenden beslissingen nemen die van invloed zijn op de overgang naar een duurzame economie.
Op 3 juni 2022 heeft de AFM gereageerd op de consultatie van de Europese Commissie. Naast de online vragenlijst heeft de AFM in een begeleidende brief specifieke onderwerpen benoemd die naar mening van de AFM van bijzonder belang zijn. In het kort benoemt de AFM de volgende onderwerpen:
De AFM constateert dat de markt voor aan duurzaamheid gerelateerde informatiediensten in hoog tempo groeit en de afhankelijkheid van financiële marktpartijen hiervan toeneemt. Tegelijkertijd is deze markt ongereguleerd. Hierdoor ontstaan risico’s op het gebied van greenwashing en beleggersbescherming, met de kans op misallocatie van duurzame beleggingen.
In haar reactie op de consultatie van de Europese Commissie over de markt voor ESG-ratings, herhaalt de AFM haar pleidooi voor Europese regulering van aanbieders van ESG-ratings, data en aanverwante diensten. De kwaliteit, betrouwbaarheid en vergelijkbaarheid van duurzaamheidsdata is cruciaal.
De AFM ziet als voornaamste problemen een gebrek aan transparantie over de gebruikte methodes en databronnen van de ESG-scores en het risico op onvoldoende beheersen van belangenconflicten door aanbieders van ESG-ratings en data. Ook ontbreken er nu verplichte kwaliteitswaarborgen in de bedrijfsvoering van de ratingbureaus.
De AFM pleit voor minimumregels en toezicht op Europees niveau, met een regime dat proportioneel is ten opzichte van grotere en kleinere marktpartijen. De AFM herhaalt dat regulering zou zich daarbij niet moeten beperken tot ESG-ratings, maar ook de bredere ESG-dienstverlening moeten omvatten, zoals dataleverantie en ESG-scores.