Sommige mensen kunnen moeiteloos een geheim bewaren, terwijl anderen bijna uit elkaar barsten om het te vertellen. Geef maar toe: soms voelt het delen van iets gewoon als een enorme opluchting.
Speak-up programma’s, klokkenluiders- en incidentenregelingen en meldpuntprotocollen spelen precies in op dat gevoel. Ze moedigen mensen aan om misstanden te melden, niet alleen om de organisatie te maar ook de melder te ontlasten. De intenties zijn goed, daar bestaat geen twijfel over.
Maar hoe werkt dit eigenlijk in ons hoofd? Wat maakt dat iemand besluit iets te delen of juist te zwijgen? Onlangs heb ik dit zelf ervaren en ontdekt wat het met je doet om iets uit te spreken. die ervaring wil ik graag met je delen, in de hoop dat jij er ook iets aan hebt; of je nu besluit te delen of juist niet.
Laatst kwam ik in mijn werk een lastige kwestie tegen. Het was heel verleidelijk om er een persoonlijke mening over te vormen, maar dat zou mijn objectiviteit in de weg staan. Mijn hoofd draaide overuren in een innerlijke strijd.
Wat hielp? Sparren met een collega. Even afstand nemen van mijn eigen emoties en terug naar de feiten. Maar wat is sparren eigenlijk? Je praat met iemand die:
En juist dát helpt! De vragen die de ander stelt zetten je aan het denken, ordenen je eigen gedachten en brengen je terug naar de kern. Een goede sparringpartner laat je dingen uitspreken die je zelf nog niet eens had bedacht. Je hoort jezelf dingen zeggen, en dan valt het op zijn plaats.
Toch is sparren niet vanzelfsprekend. Je stelt je kwetsbaar op en dat doe je alleen als je de ander vertrouwt. Je moet geloven dat diegene integer is, jouw verhaal serieus neemt en er zorgvuldig mee omgaat.
Na het sparren kon ik verder. Ik had de situatie weer helder voor ogen en kon een pragmatisch advies formuleren. Probleem opgelost! Of toch niet helemaal?
Er bleef iets knagen. Weten mijn collega’s eigenlijk wel hoeveel kennis en ervaring er in ons team zit? Hoeveel oplossingen we samen kunnen bedenken, als we er maar om vragen?
Daarom besloot ik mijn ervaring te delen in een teamoverleg. Ik noem dat ‘retrospectief sparren’: niet zoeken naar een oplossing, maar achteraf bespreken hoe je tot een oplossing bent gekomen. Door dit te delen, help je collega’s om valkuilen te herkennen en vermijden en zich mogelijk voor te bereiden op soortgelijke situaties. Bijvangst: meer wederzijds begrip en vertrouwen binnen het team.
Ook dit vraagt om vertrouwen. Je stelt je kwetsbaar op voor de hele groep. Je moet erop kunnen vertrouwen dat jouw verhaal niet tegen je wordt gebruikt, maar juist als leerervaring dient. En je collega’s moeten erop vertrouwen dat jij eerlijk en open je inzichten deelt. O ja, en je moet zelf ook bereid zijn om feedback te ontvangen; dat helpt!
Ik heb zelf ervaren hoe bevrijdend het is om een kwestie waar je mee worstelt bespreekbaar te maken. Maar alleen in een veilige omgeving. Dat laatste is cruciaal.
Hetzelfde geldt voor formele meldprocedures. Mensen stappen pas over die drempel als ze zich écht veilig voelen. Want laten we eerlijk zijn: je stelt jezelf kwetsbaar op en maakt je afhankelijk van de reactie van anderen.
Dit aspect mis ik soms bij de implementatie van de incidentenregels en procedures die ik bij klanten tegenkom. Op papier klopt alles: alle regels en procedures zijn aanwezig. Maar werkt het ook in de praktijk en komt het overeen met de werkelijke situatie binnen de organisatie? Voelen mensen zich veilig genoeg om daadwerkelijk iets te melden?
Dat vertrouwen is essentieel. En als ik dan een dag later een melding krijg over mogelijke identiteitsdiefstal of fraude, weet ik: er ís vertrouwen in mij en mijn rol in het systeem.
Hoewel mijn situatie geen interne kwestie betrof, maar een werk-gerelateerd dilemma, zijn de lessen goed te vertalen: net als bij het bespreekbaar maken van een dilemma, melden mensen pas iets als ze eraan toe zijn en als ze vertrouwen hebben in de persoon of organisatie waarbij ze hun verhaal kwijt kunnen.
Sparren helpt je om tot een oplossing te komen. Retrospectief sparren helpt je om je eigen innerlijke strijd te verwerken én anderen verder te helpen.
En hoe fijn is het als je werkt in een omgeving waar dit allemaal kan? Waar collega’s écht naar je luisteren, je steunen en je kwetsbaarheid niet tegen je gebruiken? Waar uitspreken wordt aangemoedigd?
Als compliance officers kunnen we de organisatie helpen om die veilige ruimte creëren. Want wij zijn vaak aanspreekpunt voor integriteitsmeldingen.
Mijn persoonlijke les? Het bespreken van een dilemma of een incident vereist vertrouwen en veiligheid. Maar als je die stap zet, geeft het mentale rust. En kom je verder.
Dus ja, ik ben blij als een klant mij belt met een lastige kwestie. En ik ben blij dat ik bij het Nederlands Compliance Instituutvrij uit een moeilijke kwestie en mijn innerlijke strijd kan bespreken.
Zo, dat lucht op…
