Gedurende de afgelopen weken hield het hoge water Duitsland, België en Nederland in zijn greep. Hoewel zeker niet de hele bevolking van deze landen werd getroffen, leefden veel mensen met de getroffenen mee. Sommigen wilden zo graag meeleven, dat ze zelf polshoogte gingen nemen, wat dan natuurlijk weer niet zo de bedoeling was. Er zijn inmiddels miljoenen euro’s ingezameld op Giro 777 van het Nationaal Rampenfonds, naast allerlei lokale of regionale initiatieven om de mensen in Limburg die alles verloren er doorheen te slepen. Voor mij een teken van het idee dat de meeste mensen het echt wel goed voor hebben met anderen. Als het er op aan komt, dan zetten we samen de schouders eronder.
Rozengeur en maneschijn
Daar staat natuurlijk tegenover dat er altijd mensen zijn die anderen grote ellende toebrengen. In de afgelopen weken heb ik het dan bijvoorbeeld over de doodgereden motoragent in Rotterdam of de nietsvermoedende toerist Carlo, die op vakantie door een aantal landgenoten zo geschopt werd, dat hij het niet overleefde. Als je dit nieuws tot je laat doordringen, dan zou je zomaar kunnen denken, dat we in een toch behoorlijk verdorven wereld leven met elkaar. Het is zeker niet overal rozengeur en maneschijn.
Tel daarbij nog eens de ellende van de wereldwijd verbreide georganiseerde misdaad op. Ondanks dat er toch telkens maar weer drugstransporten worden onderschept, leeft het idee dat we het toch niet voldoende onder controle krijgen. De brutale moord op Peter R. de Vries laat zien, dat criminelen in dit soort milieus nergens voor terugdeinzen. Bij nadere bestudering van de omvang van de georganiseerde misdaad zou het je zomaar kunnen gaan duizelen. Maar als dit betekent, dat we het dan maar laten gaan, wordt het van kwaad tot erger. Als misdaad loont, trekt dit telkens nieuwe spelers aan. Dus opgeven is geen optie. Winnen is hier belangrijker dan meedoen.
Klein(er) beginnen
Maar hoe krijgen we dat als wereldbevolking voor elkaar? Alle ongeveer 200 landen wereldwijd verschillen zo enorm van elkaar, dat ze het al moeizaam eens kunnen worden over het meest basale. Kijk bijvoorbeeld maar eens naar recente discussies over de rechtsstaat of vrijheid van meningsuiting. Hoe zouden we dan met elkaar de georganiseerde misdaad moeten aanpakken? Misschien moeten we eerst kijken wat we in kleiner verband kunnen doen, in plaats van te focussen op hetgeen niet mogelijk is. Neem bijvoorbeeld de Europese Unie, Nederland of nog verder ingezoomd: jouw organisatie.
Europa
Op 20 juli kwam de Europese Commissie met een aantal voorstellen om witwassen effectiever aan te pakken. De voorstellen komen erop neer, dat er bijvoorbeeld een verdergaande harmonisatie van anti-witwasregels komt. Ook moet een Europese toezichthouder worden geïnstalleerd, die de samenwerking tussen Europese FIU’s coördineert en uitwisseling van informatie faciliteert. Een derde onderdeel van de plannen is dat alle cryptomunten onder de Europese anti-witwasregels gaan vallen. Het idee is dat alle anonieme crypto-portemonnees worden verboden en dat alle aanbieders cliëntonderzoek moeten doen en transacties moeten gaan monitoren. Welke vaart dit daadwerkelijk gaat lopen is nog maar af te wachten, aangezien het voorstel nu eerst moet worden behandeld door het Europees Parlement en de Europese Raad. In het kader van witwasbestrijding is het idee dus goed, maar het is afwachten hoe effectief deze plannen kunnen worden uitgevoerd.
Nederland
In Nederland rapporteren de ministers van Financiën en Justitie en Veiligheid over de voortgang van het Nederlandse Plan van Aanpak Witwassen. Het is goed dat er maatregelen worden genomen, dat is zeker. Een goed voorbeeld is de strijd tegen ondermijning, waarin de Landelijke en Regionale Informatie- en Expertise Centra (LIEC en de RIEC’s) een belangrijke rol spelen. We kunnen als open handelsland niet de ogen sluiten voor de schaal waarop de georganiseerde misdaad meer en meer grip krijgt op de samenleving, waar ook Nederlandse (rechts-)personen een rol in spelen.
Maar ook op Nederlands niveau zijn we er nog niet. Er is nog geen nieuw kabinet en de behandeling van een aantal belangrijke wetsvoorstellen lijken maar voor zich uitgeduwd te worden. Nederland is begin juni wederom gewaarschuwd door de Europese Commissie, omdat Nederland de termijn voor de volledige implementatie van de Vijfde Anti-witwasrichtlijn ruim heeft overschreden. Samen met de EU-lidstaten Polen en Hongarije wacht ons nu een rechtszaak als we dit niet op korte termijn voor elkaar krijgen. Werk aan de winkel dus.
Jouw organisatie
Ik kan geen organisatie bij naam noemen, die de risico’s op het gebied van witwassen volledig onder controle heeft. De kans is groot dat ook jouw organisatie nog in meer of mindere mate stoeit met deze soms lastige en complexe materie. Er zijn inmiddels voorbeelden genoeg van hoe het mis kan gaan.
Maar het organisatieniveau is wel het niveau waar jij met je collega’s invloed kunt uitoefenen. Hierbij is het van belang om te benoemen welke bijdrage jouw organisatie wil leveren aan het bestrijden van de ellende die achter de wereldwijde georganiseerde misdaad schuil gaat. Als duidelijk wordt, dat wij allemaal een radertje vormen in één grote machine die erop is gericht deze risico’s te beheersen, dan is de kans groter dat we dit ook echt serieus nemen. Het gaat er niet om dat we ons ook aan de wet houden. Het gaat erom, dat we ons aan de wet wíllen houden omdat we zien welke impact dit heeft. Een impact die wij zelf in de hand hebben.
