“Is dat niet één van de meest saaie banen die er is? Beetje wet- en regelgeving in de gaten houden?”, “Als ik het woord lees moet ik al gapen!” Het aantal vooroordelen over compliance en compliance officers is groot. Misschien is het goed om wat te vertellen over het vakgebied compliance en de mensen die in dit vak actief zijn. Inderdaad, die worden vaak compliance officers genoemd.
Graag beschrijf ik in deze blog het vak, wat de achtergronden en doelstellingen zijn en wie nu eigenlijk de mensen zijn die dit gewoon ongelofelijk graag doen in de dagelijkse praktijk. Want echt, die zijn er en hun aantal groeit enorm de laatste jaren.
Compliance is overal om je heen
Compliance is een sterk groeiend vakgebied. De kans dat je als compliance officer binnenkort blijvend zonder baan zit is niet groot. Dat komt omdat compliance gericht is op het versterken van integriteit van bedrijven en personen. En precies dat is een thema waar tegenwoordig erg veel aandacht voor is.
Sla de krant maar eens open. Waar je ook maar kijkt, overal in de wereld spelen zaken die het thema integriteit raken. Dan hebben we het inderdaad over overduidelijke misstanden als de arbeidsomstandigheden in de voetbalstadions in het Midden-Oosten, mensenhandel in de prostitutie en grote omkoopschandalen. Maar ook op een meer beperkte schaal in Nederland kom je nog problemen tegen die het vertrouwen in bedrijven, personen en markten kunnen schaden. Denk maar eens aan de diefstal van een groot aantal gegevens uit de systemen van de GGD, de gebrekkige kwaliteit van onderzoeken naar witwaspraktijken van grote banken of de gebrekkige informatie waarop beleggers in cryptovaluta hun beslissingen baseren.
Vertrouwen is cruciaal om samen te kunnen leven en werken
Om dit soort ellende te voorkomen en aan te pakken doen we als maatschappij ons best om afspraken te maken, ons daar aan te houden en waar nodig deze ook te handhaven. Die afspraken noemen we wet- en regelgeving. De omvang en reikwijdte van wet- en regelgeving is enorm. Een groot gedeelte van de wereldwijde wet- en regelgeving is niet of op zijn best slechts indirect van invloed op het thema integriteit, hoewel natuurlijk het hele pakket bijdraagt aan het niveau van vertrouwen in onze samenleving.
Niet voor niets noemen we een samenleving in de situatie van chaos ook wel ‘wetteloos’. Als er al afspraken zijn gemaakt, worden deze niet nageleefd en gehandhaafd.
Om het werkbaar te houden richt het vakgebied compliance zich met name op afspraken die gemaakt zijn om de integriteit van de maatschappij, de bedrijven, de personen, de markten te bevorderen en te waarborgen. De integriteit van data hoort hier ook bij en neemt in belang de laatste tijd enorm toe. Je kunt je misschien wel voorstellen waarom dat zo is. Overal wordt data verzameld en heeft de analyse van deze data invloed op ons dagelijkse leven. Vaak worden we, zonder dat we het beseffen al gestuurd in ons gedrag op basis van data. Denk maar eens aan de algoritmes van Google, onze mobiele telefoon en de cookies die we telkens maar weer accepteren bij het bezoeken van een website.
Als we goed met elkaar willen samenleven en samenwerken staat vertrouwen centraal. Vertrouwen komt in allerlei relaties, persoonlijke of zakelijke, telkens weer terug. Zou je bijvoorbeeld een koptelefoon kopen van een bedrijf dat je niet vertrouwt? Kun je bijvoorbeeld in de problemen komen als je gebruik wilt maken van een garantieregeling als het bedrijf onverhoopt failliet gaat?
De rol van de compliance officer
Je zou de compliance officer kunnen zien als iemand die zich sterk maakt voor het vergroten van vertrouwen in relaties. En dat zijn inderdaad vaak zakelijke relaties, maar vlak de persoonlijke niet uit. Immers, het gedrag van organisaties wordt vorm gegeven door mensen van vlees en bloed! Een idee van gedrag van mensen is dus zeker van belang, naast een goede algemene ontwikkeling, kennis van specifieke onderwerpen als recht, ethiek, bedrijfskunde en IT. Maar hoeveel kennis je ook hebt, het is altijd een uitdaging om op een effectieve manier gebruik te maken van deze kennis. Juist voor een adviserend beroep als dat van compliance officer moet je beschikken over sterke sociale vaardigheden. Zoals je misschien wel weet is gelijk krijgen iets heel anders dan gelijk hebben. De manier waarop je je boodschap verpakt en naar voren brengt in allerlei verschillende settings maakt een groot verschil in het effect dat deze boodschap teweeg brengt.
Is de naam niet een beetje overdreven?
Maar waarom noemen we de compliance officer dan niet ‘integriteitsadviseur’? Dat is zeker een idee. Historisch is de functienaam compliance officer echter over komen waaien uit Amerika en is deze naam hier blijven hangen. Maar tegenwoordig zie je allerlei verschillende functienamen voorbij komen die allemaal te maken hebben met het versterken van vertrouwen, compliance en integriteit. Denk bijvoorbeeld maar eens aan de compliance & ethics manager, de CDD-analist, de compliance monitoring officer, de compliance adviseur, etc. Natuurlijk liggen in elk van deze functies de accenten net weer even anders, maar overall delen ze dat ene hogere doel: bijdragen aan een betere samenleving waarin we met vertrouwen samenleven en samenwerken.
In de ene sector is compliance en de functie van compliance officer al meer ingeburgerd dan andere. Zo loopt de financiële sector hierin voorop, niet in de laatste plaats omdat in deze sector grote belangen spelen en het nogal eens mis gaat op het zo cruciale vlak van vertrouwen. Denk maar eens aan de wereldwijde bankencrisis van 2008 of de vele schandalen die gaan over handel met voorkennis, omkoping, witwassen, financiering van terrorisme en ga zo maar door. ‘Money makes the world go round’ zoals ze aan de overkant van de plas zeggen. Als het om geld gaat, veranderen mensen. Ze kunnen in de verleiding komen om bij de juiste gelegenheid, de mogelijkheid te grijpen om zich een grote som geld voor persoonlijke bestedingen toe te eigenen. Of ze er nu recht op hebben of niet. Die risico’s zijn er volop en die moeten effectief worden beheerst door financiële ondernemingen. Niet voor niets dus dat in deze omgevingen het vakgebied compliance zich enorm heeft ontwikkeld in de afgelopen 20 à 30 jaar.
Zijn compliance officers saaie types?
Gaat het bij compliance dan alleen maar om het volgen van de wet- en regelgeving om zo dit soort risico’s te beheersen? Nee, zeker niet. Immers, wet- en regelgeving loopt vaak achter op de actualiteit. Vaak moet er iets ernstigs of onwenselijks gebeuren voordat we wakker worden en bedenken hoe we iets dergelijks in de toekomst zouden kunnen voorkomen. Denk als vergelijking maar eens aan de luchtvaart. Door talloze ongelukken zijn we gaan nadenken over hoe vliegen veiliger kan. Zo was het 40 jaar geleden nog prima mogelijk om een kijkje te nemen in de cockpit en een praatje te maken met de piloot. Je kon ook gewoon aan boord gaan zonder dat je van alle kanten werd gescand op wapens. Alles gericht op het verkleinen van het risico op een vliegtuigkaping of erger.
Moet je dan niet een beetje een zwartkijker zijn om compliance officer te zijn? Als we met zwartkijkers mensen bedoelen die vooral de risico’s zien, dan zit er misschien wel wat in. Wordt het gezelliger met alleen maar zwartkijkers om je heen? Vaak niet hè? Twee overwegingen zijn hierbij belangrijk om in de gaten te houden. Ten eerste, effectieve compliance officers beschikken over uitstekende sociale vaardigheden. Je kunt een heleboel willen veranderen op een zo kort mogelijke termijn, maar dat is vaak helemaal niet mogelijk. Enige realiteitszin en flexibiliteit is dus wel degelijk goed om te hebben als compliance officer. Het maken van contact, het onderhouden van goede relaties is een belangrijke eigenschap waar compliance officers op worden geselecteerd. Het vak gaat over het effectief beïnvloeden van anderen om hen te bewegen risico’s beter te beheersen door bijvoorbeeld hun gedrag aan te passen. Ten tweede: de compliance officer is gericht op het helpen versterken van integriteit en vertrouwen met als uiteindelijk doel dat eerder gestelde doelen en ambities worden behaald. Met ambities en doelstellingen als uitgangspunt wordt duidelijk dat de compliance officer dus niet een saaie zwartkijkende pennenlikker is, maar een voor veel bedrijven cruciale spin in het web om gevraagd en ongevraagd zwaarwegend en toekomstgericht advies te geven over de koers van de organisatie.
Een inspirerende uitdaging
Dat is geen misselijke opgave. Het is geen vak voor stoffige bureaucraten die het liefst de hele dag in hun kantoortje zitten zonder enig contact met de buitenwereld. Het gaat over het bewust maken van integriteitsrisico’s, het aanspreken en waar nodig ook over een stevig robbertje discussiëren als het nodig is. Het is een veelzijdig vak voor stevige professionals waarin eigenlijk geen dag hetzelfde is en waarin je je mag bezig houden met maatschappelijk relevante thema’s en de impact op bedrijven en personen. Als dat geen inspirerende uitdaging is…wat wil je nog meer? Geen wonder dus dat veel mensen kiezen voor een carrière als compliance officer.
Wat denk jij ervan? Ook geïnteresseerd? Je bent van harte welkom om je verder te oriënteren in contact met het Nederlands Compliance Instituut. We maken al ruim 20 jaar ons vak van het opleiden van compliance professionals in Nederland. Je vindt onze contactgegevens op onze website: www.compliance-instituut.nl
