Streetwise. Dat woord komt vaak in me op als ik naar de ervaringsverhalen luister van doorgewinterde managers en compliance professionals. Veel van die verhalen bevatten slimmigheden waarvan ik denk: “Daar moet je dan maar net even op komen in zo’n situatie.” Ensie beschrijft ‘streetwise’ naast ‘op de hoogte van alles wat op de straat gebeurt’ als ‘gewiekst’ en ‘in staat zich te redden in een lastige, bedreigende omgeving’. De straat kan zeker een bedreigende omgeving zijn. Kijk maar eens naar de achterbuurten van grote steden over de hele wereld. Laat je in die omgevingen je dekking zakken, dan kan je er zomaar aan onderdoor gaan. Dus bijt je van je af als de situatie daar om vraagt: je bent in staat je te redden in een lastige en bedreigende situatie. Met name dat laatste klinkt toch wel als iets wat je als compliance professional zou moeten willen zijn. Je zou kunnen bedenken dat het mogelijke gevolg van dit gedrag is, dat jouw omgeving je minder lastig valt en misschien zelfs meer rekening met je houdt. Want niemand heeft zin in jouw rake reactie als ze met je sollen.
De streetwise compliance officer
Als ik in het licht van deze blog denk aan ‘streetwise’, dat denk ik aan gedrag waar snelheid, slimheid, impact en actiegerichtheid worden gecombineerd. Een positieve uitleg van ’streetwise’ dus en daar wil ik het voor deze blog ook bij houden. Compliance officers zouden volgens mij moeten kunnen schakelen naar ‘streetwise’ gedrag als de situatie daar om vraagt. Maar ja, is het een kwestie van ‘zijn of niet zijn’ of kun je jezelf in deze richting ontwikkelen? Nurture of nature?
Gedrag, kennis, vaardigheden en talenten
Als Nederlands Compliance Instituut gebruiken we het IJsbergmodel van McClelland, onder andere voor assessments. Het model geeft kort gezegd aan, dat gedrag hetgeen is dat zichtbaar is. Dat gedeelte ligt boven water in het ijsbergmodel. Het gedeelte van de ijsberg dat onder water ligt is dus niet zichtbaar en bestaat uit talenten, kennis en vaardigheden. Om met de laatste twee categorieën te beginnen: kennis en vaardigheden liggen als laag direct onder de oppervlakte en zien we meestal terug op het curriculum vitae. Ze worden gevoed door onze opgedane (leer)ervaringen tot nu toe. Te denken valt aan opleidingen, trainingen en wat we bijvoorbeeld vanuit hobby’s aanvullend bewust of onbewust aanleren. Deze kennis en vaardigheden ondersteunen elk individu in wat hij/zij kan. Kennis en vaardigheden helpen ons ook bij gedrag dat ons vanuit onze talenten minder van nature is meegegeven. Daar zouden we wellicht wat mee kunnen als het gaat om het laten zien van streetwise gedrag. Maar voordat ik daarop in ga: hoe zit het met talenten?
Talenten vormen de onderste laag van de ijsberg en bestaan uit persoonlijkheid, drijfveren en cognitie (probleemoplossend vermogen of snapkracht). Talenten vormen, anders dan kennis en vaardigheden, veel meer een vast fundament dat individueel bepaald is en zijn daarmee ook minder veranderlijk. Elke mens is uniek, wat goed zichtbaar is aan zijn of haar persoonlijkheid. Iemand kan bepaald gedrag gemakkelijker laten zien dan een andere persoon met een andere persoonlijkheid. Verschillende eigenschappen in een bepaalde persoonlijkheid voeden gedrag, waardoor bepaald gedrag eenvoudiger en ander gedrag moeilijker te zien valt of valt te ontwikkelen. Doelen of opdrachten die in lijn liggen met iemands drijfveren, geven energie, maken dat iemand zich maximaal inspant en/of zelfs energie krijgt van het werk. En ten slotte cognitie: voor bepaald gedrag, bijvoorbeeld het analyseren van problemen kan het goed uitkomen dat iemand beschikt over een grote snapkracht. Je kunt je wellicht voorstellen, dat voor ander gedrag, bijvoorbeeld samenwerken, snapkracht minder van belang is.
Streetwise talenten
Afgaande op bovenstaande beschrijving helpen bepaalde talenten om ‘streetwise’ gedrag te laten zien of dit eenvoudiger te kunnen ontwikkelen. Ik denk hierbij aan:
Maar stel dat mijn talenten helemaal niet wijzen in bovenstaande richting? Stel dat het helemaal niet waarschijnlijk is dat ik ‘streetwise’ gedrag kan laten zien of snel kan ontwikkelen. Wat dan? Ondanks dat het in dat geval dus meer moeite zal kosten, ben je in dat geval niet reddeloos verloren. Immers, kennis en vaardigheden kunnen ons helpen gedrag te laten zien of te ontwikkelen dat ons vanuit onze talenten minder van nature is meegegeven.
Streetwise kennis en vaardigheden
Gelukkig is er een behoorlijk arsenaal aan handige boeken geschreven die gaan over invloed, gelijk krijgen, overtuigingskracht en ja, over manipulatie. “Ho! Manipulatie?”, zul je misschien denken. Dat hebben we als compliance officers toch niet nodig? We gaan ons toch niet verlagen tot dat niveau in het omgaan met een lastige of bedreigende situatie? Veel mensen klinkt deze term inderdaad minder positief in de oren. In het geval van emotionele chantage en slinkse trucjes denk ik hier hetzelfde over. Maar je kunt het ook positief inzetten.
Manipulatie kun je definiëren als ‘de dingen naar je hand zetten’ of ‘doelgerichte gedragsbeïnvloeding van mensen via onbewuste kanalen’. We worden allemaal dagelijks gemanipuleerd, vaak zonder dat we dat echt door hebben. Denk maar eens aan het voorbeeld van de sollicitant, die in een net pak verschijnt op een afspraak met jou. Door de verzorgde verschijning trek je onbewust deze lijn door naar de verwachtingen die je hebt van de kwaliteiten van de sollicitant. Niet voor niets zeggen we: “Je krijgt maar één kans voor het maken van een goede eerste indruk.”
“Hoe zou je ‘streetwise’ kunnen omgaan met een lastige of zelfs bedreigende situatie?”, is de vraag. Er is in deze blog onvoldoende ruimte om alle technieken te belichten, maar er zijn er genoeg. Daarom bespreek ik er één en meteen ook maar eentje die wellicht tot de verbeelding spreekt: de judotactiek.
De judotactiek
Judo is een verdedigingssport, geen aanvalssport. Bij judo is het de uitdaging om de ander uit balans te brengen door (in eerste instantie) mee te gaan in de beweging van de ander. Dit in tegenstelling tot het blijven duwen tegen de ander, waardoor de ander ook in de verdediging blijft. Vergelijk dit eens met een gesprek, vergadering of onderhandeling, waarin voorstellen naar voren worden gebracht waar jij je als compliance officer helemaal niet in kunt vinden. Een hypothecaire lening met als instrument voor kapitaalopbouw een mandje cryptomunten bijvoorbeeld. Je zou zo maar de moed kunnen verliezen in een dergelijke situatie. Als je je voortdurend negatief blijft opstellen ten opzichte van ideeën van anderen, blijven de anderen hun standpunten verdedigen. Een alternatief is om in het overleg de ideeën van de ander in eerste instantie te steunen. Dat vergt inderdaad een stretch. Door te blijven zoeken naar zoveel mogelijk aanknopingspunten toon je bereid te zijn samen te werken en te zoeken naar een passende oplossing. De ander is door jouw opstelling waarschijnlijk veel meer bereid om ook te luisteren naar wat jij inbrengt. Uiteindelijk komt die hypotheek er dus niet in de oorspronkelijke vorm van het voorstel, omdat je met je collega’s gezamenlijk hebt gezocht naar een beter alternatief.
Ten slotte
Heb jij een idee op welke manieren je als compliance officer nog meer ‘streetwise’ kunt omgaan met uitdagende, lastige of zelfs bedreigende situaties? We vinden het leuk als je deze met ons wilt delen, bijvoorbeeld door middel van een e-mailbericht of een post op social media.
