Eric Schuiling
Het hart klopt in je keel, nu spant het erom. Ga ik het redden? Kom ik hier zonder kleerscheuren uit? Kan ik me nog beter op de kaart zetten hierdoor? Waarschijnlijk kent ieder beroep wel zo zijn spannende momenten. Daarentegen: weinig mensen zullen bij de bovenstaande beschrijving direct denken aan de compliance officer.
Rode lijnen
En toch: voor veel compliance officers is geen dag hetzelfde, kan het er soms behoorlijk heet aan toe gaan en is verandering eigenlijk een constante. Tijd dus om wat tipjes van de sluier op te lichten, met als doel meer inzicht te geven in het vak van de compliance officer. En ja, misschien melden zich wel meer jongeren aan de poort met de mededeling dat ze er al jaren van dromen om compliance officer te worden… Okay, dat is misschien nog wel wat jaren vooruit gedacht, maar goed.
Om bewust te worden van de functie-inhoud van de compliance officer is het eigenlijk alleen al voldoende om het nieuws te lezen en tot je te nemen wat de maatschappij nu zo bezig houdt. En als je goed kijkt en het tot je door laat dringen, dan zie je dat er grote rode lijnen door het nieuws heen lopen. Nagenoeg alles heeft te maken met de manier waarop we als mensen met elkaar samenleven en hoe we vruchtbaar met elkaar samenwerken. Dat gaat misschien direct vrij diep, maar toch zie ik die rode lijnen steeds weer naar voren komen.
Voorbeelden
Neem de clustercrisis waar we als Nederland (en misschien ook wel als Europa of zelfs de wereld) in vertoeven. We moeten iets doen aan het klimaat. Dat zal voor de meeste mensen toch inmiddels wel duidelijk zijn. We kunnen niet langer krediet nemen op de toekomst als we komende generaties ook een goede tijd op aarde gunnen. Dus schadelijke uitstoot moet worden teruggebracht. En dan komt het: wie gaat nu wat doen en wanneer? Dit is het moment waarop verschillende waarden en belangen in de maatschappij met elkaar botsen. Er zijn nu eenmaal verschillende visies op de manier waarop we met elkaar zouden moeten samenleven en waarop we vruchtbaar met elkaar kunnen samenwerken. Wie levert in? Wie komt als winnaar uit de bus? Een voortdurende discussie.
Ook op organisatieniveau zie je deze discussies terug. Waartoe zijn wij als organisatie op aarde? Waar zijn we goed in en aan welk toekomstbeeld willen we als organisatie bijdragen? Ook in deze afweging en besluitvorming komen verschillende belangen en waarden bij elkaar, of eerlijker gezegd: botsen verschillende belangen en waarden nogal eens met elkaar.
Rol van de compliance officer
Nu zou je zeggen: maar ik zie nog geen expliciete rol voor de compliance officer in deze twee voorbeelden. Misschien is het inderdaad zo dat de compliance officer niet als eerste aan zet is bij dit soort besluitvorming, maar aan de zijlijn staat hij/zij ook weer niet. Immers, de compliance officer voorziet in een zeer belangrijke rol. Naast de rol van adviseur en monitor van het bestuur en management functioneert de compliance officer ook als tegenspreker. De compliance officer denkt minimaal één stap vooruit: wat kan een besluit (of het niet nemen daarvan) voor gevolgen hebben? In welke mate komt dat overeen met het gestelde organisatiedoel? Welke risico’s doemen op en hoe kunnen we deze beheersen?
Dat klinkt vrij onschuldig. Immers, hoe mooi is het als je als management en bestuur kunt rekenen op een doortimmerd advies om te voorkomen dat je in valkuilen trapt of in situaties terecht komt waar je jezelf niet terug wilt vinden? Maar onschuldig blijkt dit vaak toch niet te zijn. Wat hoe lastig kan het zijn als iedereen met jouw mooie plannen mee gaat en er toch nog een kleine oppositie is met vragen waar je eigenlijk niet zo goed antwoord op weet? Of, als je deze antwoorden wel weet maar ze met goed fatsoen niet naar voren kunt brengen? Bijvoorbeeld omdat je voorstel met name je eigen persoonlijke belang dient in plaats van het belang van de organisatie?
Kruispunt
Dan grijpt de compliance officer zijn/haar kans. Dat is het moment van de waarheid. Een kruispunt in het beleid van de organisatie. En dat soort kruispunten waar het echt op aan komt zijn er meer dan dikwijls wordt aangenomen. Immers, belanghebbenden bij de organisatie rekenen de organisatie dagelijks af op basis van hun ervaringen. Tel alle dagelijkse contactmomenten met alle stakeholders maar eens bij elkaar op. Dat is niet mis.
We weten hoe snel het kan gaan. Een klacht over de organisatie op social media, een negatieve online beoordeling, kom daar maar eens vanaf en kruip daar maar weer eens onderuit. Vertrouwen, cruciaal voor iedere organisatie, komt te voet en gaat te paard. Voorkomen is beter dan genezen is meer dan ooit van toepassing. Iedereen weet nagenoeg alles of kan nagenoeg alles in ieder geval opzoeken. Dit zijn andere tijden, deze tijden vragen om een actief beheer van de risico’s op het gebied van vertrouwen, reputatie en integriteit.
Meer dan alleen zeggen wat je doet
Het is niet zo simpel als het opzetten van een doortimmerd marketing- en communicatieplan om de reputatie op te vijzelen en op niveau te houden. Want veel organisaties hebben inmiddels ook door dat een fake claim snel kan worden doorgeprikt. A zeggen en B doen kan op steeds minder begrip rekenen.
Dacht je dat dit geen voer is voor een compliance officer? Dacht je wellicht nog dat de compliance officer zich (alleen) maar bezig houdt met wet- en regelgeving? Dan is het tijd om wakker te worden en de moderne tijd binnen te stappen. Compliance gaat over veel meer dan dat. Het versterken van de integriteit en het vertrouwen in de organisatie is de verantwoordelijkheid van iedereen, met het bestuur en management voorop. De compliance officer is de drijvende kracht, de aanjager en inspirator en ja, soms ook de luis in de pels.
Niet voor iedereen
Is deze rol voor iedereen weggelegd? Zeker niet. Maar je kunt veel leren en je hoeft misschien ook niet direct de hoogste lat te halen. Er zijn mooie carrières mogelijk, zeker ook bij compliance. Ben jij op zoek naar spanning en sensatie en hoef je niet direct bij Defensie, politie of de brandweer? Denk dan eens aan het razend interessante en uitdagende vakgebied van compliance integriteit en ethiek.
