Dit is de eerste blog in de blogreeks: Ontdekkingen van een junior compliance officer. In deze reeks vertel ik over wat mij is opgevallen in het compliance landschap. Als junior zijn er nog veel dingen nieuw voor mij en deze deel ik graag. Wellicht komen er onderwerpen aan bod die voor jou ook nieuw zijn, of wellicht is het een goede opfrisser. Hoe dan ook, hopelijk lees je dit met net zoveel plezier als ik het geschreven heb.
Smurfen. Die kleine blauwe poppetjes in het smurfendorp die allerlei fratsen uithalen. Klinkt leuk toch? In de compliancewereld is dit een wat minder leuk verschijnsel. Met ‘smurfen’ wordt namelijk een vorm van witwassen aangeduid. DNB definieert ‘smurfen’ als volgt: “het opsplitsen van grote transacties in meerdere kleinere transacties met als doel om onder eventuele cashlimieten of meldgrenzen te blijven.” Witwassen is strafbaar gesteld in Titel XXXA van het Wetboek van Strafrecht. De Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) is erop gericht dit tegen te gaan.
Ik kwam de term smurfen voor het eerst tegen tijdens de Leergang Bestrijding witwassen en Terrorismefinanciering die ik volg. Smurfen is dus een vorm van witwassen, maar hoe zit het dan precies? Het witwasproces bestaat uit verschillende fases, namelijk: plaatsing, versluiering, rechtvaardiging en besteding. Soms worden de derde en vierde fase samen ook wel aangeduid met ‘integratie’.
Smurfen valt in de fase ‘plaatsing’, crimineel verkregen geld wordt het financiële systeem binnengeloodst, waarbij wordt geprobeerd niet op te vallen. Smurfen kan verschillende vormen aannemen, zoals:
In de fase van versluiering wordt de illegale herkomst van het geld verhuld, bij rechtvaardiging wordt geprobeerd het geld een schijnaar legale herkomst te geven en in de laatste fase van besteding wordt het geld besteed of geïnvesteerd. Dat kan in de bovenwereld gebeuren, de legale economie, maar ook in de onderwereld, de activiteiten waarmee op criminele wijze geld wordt verdiend. Zo kan een drugsbaas een gedeelte van zijn winst opnieuw investeren in de inkoop van een nieuwe partij drugs.
Waarom is smurfen effectief? Doordat gebruik gemaakt wordt van kleine transacties, zal dit niet zo snel opvallen. Vaak gaat er pas een belletje rinkelen als het gaat om transacties van minimaal een paar duizend euro. Daarnaast kan bij smurfen gebruik gemaakt worden van meerdere personen, die geen connectie met elkaar hoeven te hebben. Een verband tussen de transacties kan dan een stuk lastiger worden gelegd.
Is het dan hopeloos? Nee! Zeker niet. Dankzij technologische ontwikkelingen wordt deze methode steeds beter en sneller gedetecteerd. Daarnaast blijft wet- en regelgeving zich ontwikkelen om zo goed mogelijk witwassen te kunnen bestrijden en wordt er internationaal steeds beter samengewerkt. Ook KYC en CDD blijft enorm belangrijk bij het effectief tegengaan van witwassen. Het bewust zijn van de risico’s en het (blijven) opleiden van personeel mag hierbij niet ontbreken.
Smurfen is dus lastig te ontdekken, maar zeker niet onmogelijk om te bestrijden. Met name door het inzetten van verschillende technische toepassingen kan een goede slag geslagen worden in het ontdekken en daarmee bestrijden van smurfen. Hopelijk zijn we hier beter in dan Gargamel!
