Tijdens een taxiritje in Praag wordt voor Eric Schuiling eens te meer duidelijk hoe moderne slavernij werkt. Oezbeekse mannen worden uitgeknepen om voor een appel en een ei naar Praag te komen en daar chauffeur te worden van platformtaxi’s zoals voor Uber en Bolt. Geen eisen zoals voor de officiële taxi’s, maar verder ook geen rechten en in de klem van ‘slimme ondernemers’. Is dit een voorbeeld van wat de S in ESG beoogt te veranderen?
Ik schrijf deze blog in Praag op 17 november, een nationale feestdag in Tsjechië. Op deze dag wordt de opstand van studenten tegen nazi-Duitsland in 1939 en de opstand tegen het communistische regime van 17 november 1989 herdacht. Deze nationale feestdag heet de Dag van de Strijd voor Vrijheid en Democratie. We genieten van een lang weekend in deze mooie stad. Natuurlijk hebben we al een aantal trekpleisters bezocht en ja, ook al genoten van het uitstekende Tsjechische bier.
Nog voor onze aankomst kregen we de tip om vooral een app te downloaden waarmee we voor omgerekend 25 euro met de taxi naar de stad kunnen reizen. Het vliegveld (ja, betrapt!) ligt ongeveer 16 kilometer buiten de stad. Maar goed, wij hebben de app niet gedownload. Immers, bij elk vliegveld staan de taxi’s toch in rijen voor de deur? We waren dus van plan om gewoon in de voorste taxi te stappen die ons naar ons hotel zou brengen.
Nadat we de aankomsthal uitliepen, zagen we inderdaad een hele lange rij auto’s wachten voor de aankomsthal. Maar dat waren geen gewone taxi’s. Het waren zwarte auto’s met allemaal een grote print op de zijkant: UBER AIRPORT SERVICE. Geen gewone taxi’s dus. Nu zijn wij ook geen 25 meer en het werd ons duidelijk dat we wellicht een wat ouderwetse opvatting hadden over de logische prominente aanwezigheid van taxi’s bij een aankomsthal.
De officiële Praagse taxi’s moet je een eindje verderop op een parkeerterrein zoeken. Gelukkig vonden we er eentje, waarop we zeer vriendelijk begroet en geholpen werden met het inladen van onze bagage. De kosten voor een ritje naar ons hotel in de stad? 68 euro. Op de meter. Meer dan twee en een half keer de prijs van een ritje met een platform-chauffeur! Wat bezielde ons?
Onderweg naar onze bestemming, tijdens een ritje van ongeveer 20 minuten, hebben we veel geleerd. De taxichauffeur vertelde ons, dat het niet zo’n hele gekke gedachte is geweest officiële taxi’s voor de aankomsthal te verwachten. Echter, enkele jaren geleden bleek een ‘slimme ondernemer’ zo veel geld aan het stadsbestuur te hebben betaald, dat sinds die dag de platformchauffeurs op de eerste rij bij de aankomsthal staan. De chauffeurs worden uit landen als Oezbekistan aangetrokken door de eigenaren van vloot auto’s. Van de ritprijs betalen ze 25% aan het platform (Uber, Bolt of een ander platform) en 50% aan de eigenaar van de auto. Deze twee partijen houden het meeste over aan deze deal.
Wat krijgen de Oezbeekse chauffeurs voor die 50% afdracht? Voor 12 uur per dag een bed (geen eigen kamer), het gebruik van de auto en een mobiele telefoon. Dat bed delen ze dus met een andere chauffeur die eenzelfde contract heeft. Twaalf uur lang gebruik jij het bed, de andere twaalf uur iemand anders. Van de overgebleven 25% gaat nog belasting af en daar kunnen ze dan hun eten en drinken en andere zaken van betalen. Met een ritje van het vliegveld naar de stad verdient een dergelijke chauffeur dus 25% van 25 euro = EUR 6,25.
Van de chauffeurs van de officiële taxi’s wordt verwacht, dat ze aan een behoorlijk aantal eisen voldoen om een taxilicentie te verkrijgen. Zo moeten ze een diploma halen en onderhouden op het gebied van sociale hygiëne, hun rijvaardigheid kunnen aantonen met een Europees rijbewijs en aan de hand van een examen kunnen aantonen dat ze kennis hebben van de straten en het verkeersnet van Praag. Deze eisen gelden voor de platformchauffeurs kennelijk niet. En natuurlijk zet dat kwaad bloed onder de taxichauffeurs.
Bij het horen van dit verhaal vroegen we ons af of we het inzetten van Oezbeekse chauffeurs door platforms als Uber en Bolt als moderne slavernij kunnen zien. Het klinkt mij in ieder geval als uitknijperij van anders vrij kansloze mensen in de oren. Of overzien we het niet helemaal en moeten deze platform chauffeurs blij zijn dat ze in ieder geval iets kunnen verdienen terwijl ze in hun eigen land het waarschijnlijk niet veel beter zouden hebben?
De benadering van de lokale overheid is in ieder geval ook bijzonder. Terwijl er allerlei eisen gelden voor de officiële taxi’s gelden deze eisen voor de platform-taxi’s niet. Is dat niet meten met twee maten? Is dit niet een voorbeeld van hoe corruptie de maatschappelijke verhoudingen onder druk zet? Is deze situatie een goed voorbeeld van wat de S in ESG beoogt te veranderen?
Genoeg om over na te denken tijdens deze Dag van de Strijd voor Vrijheid en Democratie.
