Eric Schuiling
Ik had al gehoord wat voor ellende op ons af ging komen: de boekenlijst op het VWO. In de onderbouw werden we nog gespaard, maar daarna was het: Aan de bak! Of tenminste: dat was de bedoeling. Op die leeftijd vond ik andere dingen veel leuker en belangrijker. Het ging verder best aardig hoor op school, maar die boekenlijst… Ik bleef het starten met lezen maar voor me uit schuiven. Terwijl het besef dat dit ooit tot een enorm probleem zou gaan leiden er wel degelijk was. Maar de weerzin tegen lezen en met name lezen van Nederlandse literatuur was te groot om er nu eens echt mee te starten en ervoor te zorgen dat ik in VWO-6 niet in de problemen zou komen. Uiteindelijk heb ik met het nodige kunst- en vliegwerk alsnog mijn tentamen gehaald gelukkig. Maar lekker liep dit onderdeel niet.
Lezen is inmiddels één van mijn hobby’s, waarbij ik natuurlijk mijn voorkeuren heb voor bepaalde thema’s en onderwerpen. Het kan raar lopen. Laatst dacht ik aan deze gang van zaken toen ik met iemand over compliance en integriteit sprak.
Nederland: een welvarend en gereguleerd land
We leven in Nederland naar mijn mening in één van de meest welvarende en best georganiseerde landen ter wereld. Als je sommige verhalen hoort of leest zou je dat misschien niet direct zeggen, maar toch is het zo als je het grotere plaatje beziet. In andere landen is het vaak niet beter. In veel gevallen echt veel slechter of erger. Sommigen vinden dat Nederland misschien wel een beetje te goed is georganiseerd: er zijn misschien wel te veel wetten en regels. Een aantal jaren geleden is een initiatief gestart om te bezien in welke mate het mogelijk is om de regeldruk te verlichten. Maar eerlijk gezegd heb ik hier de laatste tijd niet meer zo veel over gehoord.
De verzameling aan wetten en regels waar je als organisatie aan moet voldoen is in nagenoeg elke sector in Nederland behoorlijk aan de maat. Er zijn zeker verschillen in sectoren, waarbij de meest kritieke sectoren sterk gereguleerd zijn. Ik denk dan niet alleen aan de financiële sector, maar ook bijvoorbeeld aan de sector van energie, voedselvoorziening, zorg en afvalverwerking. Samen met regulering komt ook vaak een toezichthouder om de hoek kijken. Een toezichthouder met per definitie beperkte capaciteit, die zich dus met name richt op het beheersen van de grootste en meest urgente risico’s.
Wat is de bedoeling van wetten en regels?
Kennen we allemaal niet de locatie van sommige flitspalen op routes waar we vaak met de auto langs rijden? Stevig doorrijden en vlak voor de paal even op de rem, om in ieder geval niet op de bon geslingerd te worden. Precies dit gebeurt ook in de relatie tussen gereguleerde organisaties en de toezichthouder. Dat weten we ook allemaal en moeten we misschien ook niet te moeilijk over doen. Enige bandbreedte en flexibiliteit is misschien ook wel hetgeen bijdraagt aan onze welvaart.
Maar welke bandbreedte en flexibiliteit is nog acceptabel? Hoeveel geduld hebben we met organisaties die het voldoen aan wetten en regels niet zo serieus nemen? Wat te denken van organisaties die het überhaupt starten met deze figuurlijke boekenlijst maar voor zich uit blijven schuiven? Hoe zouden we als maatschappij willen omgaan met bedrijven die het wel geloven en zich verder niet zo druk maken bij gebrek aan handhaving door een toezichthouder? Is dat nu de bedoeling?
Bespaar de moeite en trek de deksel van de put
Interessant is wellicht eens te bekijken wat oorzaken kunnen zijn van deze opstelling. Is het inderdaad de afwezigheid van toezichthouders met voldoende capaciteit en tanden? Of is het meer de onzekerheid en/of een gebrek aan interesse waardoor er geen werk van wordt gemaakt? Liggen de prioriteiten elders wellicht?
Over het algemeen hebben mensen een hekel aan alles wat aan hen wordt opgelegd. Wetten en regels beknotten de vrijheid om te doen wat je wilt. Tegelijk maken we ons wel druk om missatanden elders in de wereld. In Bangladesh stort een textielfabriek in, kinderen worden tot soldaat gemaakt in Afrika, Chinese fabrieken lozen massaal hun afvalwater ongefilterd in de rivier, noem maar op. Er zijn missstanden genoeg om je over op te winden. In Nederland zetten we wetten en regels in om dit soort zaken te voorkomen en ervoor te zorgen dat we als samenleving in relatieve vrijheid en veiligheid kunnen leven.
Dat de prioriteit van veel bedrijven ligt bij continuïteit en winst maken is een open deur. Tegelijk is dat wel het haakje waar vaak te licht over wordt gedacht. Juist voor winst en continuïteit op de langere termijn zou je toch willen uitsluiten dat je wordt verrast? Toch laten veel bedrijven bewust de deksel op de figuurlijke put zitten, omdat ze niet weten welke monsters uit de put komen kruipen op het moment dat ze wel werk zouden maken van aantoonbaar voldoen aan wet- en regelgeving. Een soort zelf-censuur: “Wat niet weet wat niet deert!”. Vergelijkbaar met mijn eerdere struisvogel-aanpak van mijn boekenlijst!?
Welke monsters kunnen we verwachten uit de ‘put van wetten en regels’? Sta ik er ineens minder goed op bij mijn stakeholders? Moet ik grote investeringen doen? Lopen de kosten hiermee op tot niveaus waarbij ik kan fluiten naar mijn winst en inkomen?
Allemaal voorstelbare vragen, waarbij voor mijn gevoel toch echt het lange termijn belang van de organisatie prioriteit hoort te krijgen. Daarom mijn advies: trek de deksel gecontroleerd van de put, eventueel met enige hulp van een derde die eerder met dit bijltje heeft gehakt. Breng de verplichtingen nu eens in kaart, stel je prioriteiten en maak rustig, stap voor stap, aantoonbaar in welke mate jij en je organisatie aan wetten en regels voldoet. Maak schoon schip. Het geeft jezelf als ondernemer de nodige rust, het geeft de stakeholders van je organisatie het vertrouwen dat je de bedrijfsvoering op orde hebt en je kunt beter slapen ’s nachts. Je hoeft in ieder geval niet stiekem wakker te liggen over de vraag wat er gaat gebeuren als een toezichthouder toch eens bij je langs komt om te zien hoe je het doet.
Geloof mij: je bent opgelucht en blij als je van deze ‘last’ af bent!
Ten slotte
Kun je een zetje in de rug gebruiken of misschien wel enige ondersteuning nodig hebben bij gecontroleerd open trekken van de put? Neem dan eens vrijblijvend contact met ons op.
