‘De kleedkamer naar de buis brengen’, zo wordt wel eens gesproken over het tv-programma dat recent zo veel ophef veroorzaakte. Het idee hierbij is, dat in de kleedkamer de platte humor regeert en het ‘mannen onder elkaar is’. Eerlijk gezegd heb ik zelf geen enkel probleem met platte humor. Vaak kan ik er enorm om lachen. En ik kan me ook flink irriteren aan al die fijngevoeligheid en de enorme hausse aan aandacht voor de noodzaak van het schrijven van allerlei beleidsstukken op het gebied van diversiteit en het instellen van vertrouwenspersonen. Misschien wel bijzonder om dat zo te lezen, maar het is wat ik vaak voel.
Verschillende termen lees ik in de media steeds weer terug als over dit thema wordt geschreven: ophef, humor, grenzen, ongepast, aanspreken en zo kan ik wel even doorgaan. Het maakt me ook wel moe. Moe van het lezen van weer een stuk over wat er allemaal moet veranderen. Moe van alle moraalridders die zogenaamd nooit lachen om een schuine grap en de wereld wel even komen vertellen hoe het allemaal moet. Moe van alle mensen die zo ontzettend snel op de tenen getrapt lijken te zijn. Houd ermee op!
Tegelijkertijd zie ik dat het respect voor elkaar, het respectvol uitwisselen van meningen en begrip voor elkaars (afwijkende) vorm van humor steeds moeilijker lijkt te worden. De maatschappij lijkt harder te worden, waarbij de ene partij eist dat vooral de andere partij opschuift zonder zelf ook maar het initiatief te nemen de eerste stap te zetten. Hoe schokkend is het voorbeeld van verharding uit Amerika, waar zelfs een volgende gruwelijke school-shooting wéér niet leidt tot aanpassing van de wapenwetten, omdat beide partijen dit als aanleiding aangrijpen om elk weer de loopgraven met bekende argumenten te betrekken? Op die manier komen we geen steek verder met elkaar.
In de verschillende maatschappelijke discussies zie ik ook gewezen worden naar rechten. In noem er een paar: de universele rechten van de mens, het recht om je mening te geven, het recht op vrijheid, het recht om een wapen te dragen, het recht om je te verdedigen, het recht op goede zorg, het recht op een onbezorgde vakantie. Allemaal zaken waarvan we vinden dat we er recht op hebben. We hebben er zelfs een populaire studie naar vernoemd. Natuurlijk, er heeft veel bloed gevloeid in het gevecht om de rechten waar we tegenwoordig zo trots op zijn, wat mij betreft hoeven we geen gesprek te voeren over het belang van rechten.
Maar wel over iets anders. Een stuk minder hebben we het namelijk met elkaar over plichten, wat mij betreft de tegenhanger van rechten. Zou dat misschien een opening kunnen zijn? Zou een goed en frequent gesprek over plichten misschien licht kunnen werpen op mogelijke ontspanning en misschien zelfs oplossingen voor de problemen in de wereld? Als we met elkaar eens bespreken welke verantwoordelijkheid we dragen en wat we zelf zouden moeten doen zou het een verschil kunnen maken.
Ik zie het zo: we zijn allemaal onderdeel van de maatschappij. Of je nu extravert bent of introvert. Of je nu man of vrouw bent. Welke voorkeuren, gevoelens of mening je ook hebt. We leven allemaal op deze wereld. Hoe zeer je jezelf ook buiten de maatschappij wilt plaatsen, ook jij leeft op deze wereld en maakt er dus ook onderdeel van uit. Ondanks dat je jezelf voorneemt om vooral in het hier en nu te genieten, kun je jezelf niet onttrekken aan het feit dat ook jij invloed hebt. Het enkele feit dat je er bènt, maakt dat je invloed hebt. En dat maakt vervolgens dat je een verantwoordelijkheid hebt om zorgvuldig, uitlegbaar en niet alleen gericht op de korte termijn om te gaan met deze invloed.
‘Wie betaalt, bepaalt’ is een regel die in veel situaties geldt. Dus als we het over verantwoordelijkheid hebben, kunnen we beginnen met kijken wie er betaalt. Ik noem een voorbeeld gerelateerd aan het werk als compliance officer: de Europese Commissie publiceerde in 2018 het actieplan voor het financieren van duurzame groei. Het lezen van dit actieplan beveel ik van harte aan. Het maakt duidelijk, dat de financiële sector als financier van de maatschappij een verantwoordelijkheid en dus ook een plicht heeft. Het plan is de leidraad waarin wordt beschreven wat nu en zeer binnenkort gedaan wordt om deze plicht invulling te geven. Dat is een impactvol pakket aan maatregelen dat we op verschillende niveaus gaan merken. Het gaat zeker niet alleen over de E van Environment, maar ook over de S van Social en de G van Governance. Het gaat om het integrale geheel en dus om integriteit. Integriteit is niet alleen iets uit 3:10 Wft, maar gaat ons allemaal in een breder begrip aan: Zeggen wat je doet en doen wat je zegt.
En goed, ik probeer dan voor mezelf als eerste stap ook mijn steentje bij te dragen door wat minder hard te lachen om de volgende grap die nèt over de grens is. Ik probeer dan ook eens te denken aan wat mijn eigenlijke plicht is om de soms schrijnende voorbeelden van ongelijkheid en ongelijke behandeling aan de kaak te stellen. Het liefst op een respectvolle, uitnodigende manier natuurlijk, misschien wel met wat humor als dat kan (en ik de juiste inspiratie heb). Het wordt niet makkelijk, maar ik zie in dat het moet. Doe je mee?
