Jaarverslag Huis voor Klokkenluiders: meeste meldingen van misstanden gaan over sociale onveiligheid

Cora Wielenga

Het Huis voor Klokkenluiders heeft haar jaarverslag over 2022 uitgebracht. Daaruit blijkt dat de meeste meldingen van misstanden over sociale veiligheid (waaronder angstcultuur en sociale veiligheid) gaan.

Ongewenste omgangsvormen als misstand

Ik vind het gunstig dat het Huis hier zo expliciet over naar buiten treedt. Dit omdat het tot nu toe nog voor niet iedereen even helder was of ongewenste omgangsvormen nu wel of niet als misstand aangeduid kunnen worden. De uitingen van het Huis onderstrepen dat dit wel het geval is. Ik vind dit positief omdat nog meer medewerkers die zich in een lastige situatie bevinden vanwege ongewenste omgangsvormen zo ook de route naar het Huis kunnen bewandelen wanneer zij zich niet veilig genoeg voelen om dit intern met de organisatie te delen.

Cijfers

Iedere medewerker èn werkgever mag bij het Huis aankloppen voor advies. In 2022 behandelde de afdeling Advies van het Huis 312 adviestrajecten. In 46 gevallen was sprake van een gegrond vermoeden van een maatschappelijk misstand: 11 keer in de private sector, 21 keer in de semi-publieke sector en 14 keer in de publieke sector.

Het Huis deed in acht situaties onderzoek in 2022 en rondde drie onderzoeken in 2022 af. Deze onderzoeken betrokken zowel onderzoek naar misstand als naar de behandeling van een melder bij een organisatie (benadelingsonderzoek).

NEIWA

Het Huis deelde in het jaarverslag ook hun initiatief om het NEIWA op te richten. NEIWA staat voor het Network of European Integrity and Whistleblowing Authorities dat inmiddels uit 32 organisaties in Europa bestaat. Het doel van NEIWA is kennis en ervaring uitwisselen, maar ook gezamenlijke druk uitoefenen op klokkenluiderswetgeving.

Verbeterpunten

Het Huis gebruikte het Jaarverslag ook om aan te geven tegen welke knelpunten zij nog aanlopen. Ik deel deze graag:

• De recent aangenomen Wet bescherming klokkenluiders is nog te complex. Het Huis vindt het met name kwalijk dat een groot deel van de inzichten uit de wetsevaluatie uit 2020 niet is meegenomen.
• Melders krijgen nog onvoldoende steun. De minister heeft een fonds aangekondigd voor melders, maar dat is er nu nog niet.
• Op dit moment kan het Huis nog niet handhaven. Als het goed is, wordt dit in 2024 mogelijk gemaakt.
• De in de wet opgenomen preventietaak van het Huis is te beperkt geformuleerd volgens het Huis.
• De bezetting van de afdeling Onderzoek is krap.
• Het Huis en de Wet bescherming klokkenluiders is onvoldoende bekend bij het publiek.

Meer informatie

Heb je vragen over de interpretatie van een misstand, of wil je weten hoe je de Wet bescherming klokkenluiders kunt inrichten? Stel me die dan gerust.

Je bent ook van harte welkom bij onze online Themadag Veilig de klok luiden waarbij we uitleggen hoe je de Wet bescherming klokkenluiders kunt implementeren en hoe je een psychologisch veilige omgeving kunt creëren. Op 4 april organiseren we de eerstvolgende themamiddag en daarna weer op 27 juni.