Eric Schuiling
Compliance is een prachtig vak. En toch kan het tegelijk best ook een uitdagend vak zijn. Misschien is het juist door de uitdaging wel prachtig, bedenk ik me. Hoewel een buitenstaander misschien denkt: “Hoe kan wet- en regelgeving ooit leiden tot een prachtig vak?” Ik denk dat ik die redenering wel kan volgen. Immers, er komt steeds meer wet- en regelgeving bij en daarnaast wordt de juridische omgeving ook complexer. Je wordt steeds een beetje minder zeker of je het overzicht nog wel volledig hebt. “Wat is daar nu precies prachtig aan?”, zou je kunnen denken.
Ik kan hier verschillende argumenten voor bedenken. Laat ik drie hiervan in deze blog eens bespreken.
Bredere blik
Ten eerste, ik denk dat het bekijken van het vak door enkel de juridische bril een achterhaalde manier van kijken is. Natuurlijk, als compliance officer ben je vaak wettelijk verplicht om minimaal jaarlijks te rapporteren in welke mate aan wet- en regelgeving wordt voldaan, maar dat is slechts één van de perspectieven waardoor je kunt (moet) kijken. We weten allemaal, dat ‘er eerst wat moet gebeuren, voordat er iets gebeurt’. Met andere woorden: pas als we iets zien gebeuren dat onwenselijk is, gaan we met elkaar nadenken over hoe we dat in de toekomst kunnen voorkomen. Het eerste leed moet eerst geleden worden. Vooruitziende wetgeving is nog niet heel vaak gepresenteerd, wet- en regelgeving loopt vaak achter op de actualiteit. Dus let je alleen op wet- en regelgeving, dan loop je de kans achter te lopen, terwijl de rest van de wereld al een stuk verder is.
Het gaat dus om meer. En vaak zien we dat ‘meer’ dan ook terug in functietitels van mensen. Waar zij voorheen nog gewoon ‘compliance officer’ waren, worden daar tegenwoordig vaak de termen ‘ethiek’ en ‘integriteit’ aan toegevoegd. Natuurlijk wel vaak in het Engels, omdat dat nu eenmaal beter bekt: “Ethics, Compliance and Integrity Officer”. Een hele mond vol, dat wel, maar het dekt beter de lading. Het is dan ook geen toeval dat de VCO, de Vereniging voor Compliance Professionals, ook deze titel heeft opgenomen in het strategisch plan. Compliance gaat over (veel) meer dan alleen voldoen aan wet- en regelgeving.
Tegelijk kun je bij ‘ethiek’ en ‘integriteit’ denken: “Ja, leuk, al die containerbegrippen. Ook lekker veilig, je kunt dan eigenlijk zelf een beetje je functie-inhoud bepalen.” Nu is dat een wat negatieve kijk, maar inderdaad. Het lijkt er op, dat de functie van compliance officer meer een functie is waarin je te maken hebt met heel veel verschillende tinten grijs, in plaats van zwart en wit. Maar zo is het leven ook. Eigenlijk is het nooit echt alleen maar ja of nee, doen of niet doen. En zelfs in de wet kom je zoveel open normen tegen, dat je er ook niet komt met ‘simpel aan de wet voldoen’. Wat te denken van de nogal vage term ‘integere en beheerste bedrijfsvoering’ of ‘volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer’?
Een vak van tegenstellingen
Ten tweede, compliance is bij uitstek een vak waarin je wordt geacht de balans te vinden tussen uitersten. Als je het streven van onze maatschappij betitelt als ‘vreedzaam samenleven en vruchtbaar samenwerken’ (dank Edgar Karssing), dan hebben we met verschillende uitdagingen te maken. Te beginnen met de balans tussen kansen grijpen en risico’s beheersen. Je kunt bijvoorbeeld die nieuwe doelgroep wel willen aanboren, maar als je al je resources daarop inzet en die nieuwe doelgroep wordt plotseling gesanctioneerd, dan kun je zomaar out of business zijn. Het vinden van de juiste balans in het inzetten en verdelen van schaarse middelen is de basis van onze economie.
Ook in de omgang met het thema duurzaamheid (ESG) speelt balans een belangrijke rol: “Doen we wat we zeggen en zeggen we wat we doen?” Een mooie verwoording van de eis van betrouwbaarheid. Word je als onbetrouwbaar gezien, dan wordt het moeilijk te functioneren in onze maatschappij. Dus let je op, dat je geen dingen belooft die je niet waar kunt maken en kom je je beloftes na: als je jezelf als duurzaam presenteert, wordt het toch lastig uit te leggen dat je je spijkerbroeken in elkaar laat zetten door naaisters van 12 jaar oud, die onder erbarmelijke omstandigheden hun werk moeten doen.
Een ander voorbeeld van balans tussen uitersten las ik in een interessant artikel “Compliance as the interaction between rules and behavior” van Benjamin van Rooij. Wat mij betreft raakt hij in dit artikel de basis van wat compliance is: de interactie tussen gedrag en regels, waarbij ‘regels’ duidelijk verder gaan dan alleen wet- en regelgeving. En als we het toch over gedrag hebben: wat dacht je van de balans tussen de groep en het individu? In welke mate speelt groepsdruk een rol bij het gedrag van individuen? Een retorische vraag, die spanning aangeeft op de twee uitersten in deze balans.
Naast de bovenstaande voorbeelden vind je balans terug in het idee dat structuur en cultuur altijd hand in hand gaan. Er is nooit geen cultuur en er zal altijd wel sprake zijn van enige structuur. Hoewel ik ook weet dat je in sommige organisaties hierover toch flink aan het twijfelen kunt worden gebracht. Er wordt wel gezegd dat een tekort aan structuur op te vangen is met de juiste cultuur, maar of dat andersom ook geldt? Dat is de vraag. En dit soort vragen, die gaan over het vinden, of helpen vinden, van de juiste balans, is wat het compliancevak in mijn ogen zo mooi maakt. Niet eenvoudig, zeker uitdagend, en dus mooi.
Je bent nooit klaar
En mijn derde, en voor nu laatste, argument is dat je als Ethics, Compliance & Integrity Officer nooit klaar bent. Dat klinkt als een kwelling: hoewel je zo hard je best doet, weet je dat je het ultieme einddoel nooit zult behalen. Goed, zie je het zo, dan klinkt dat inderdaad niet echt tevredenstellend. Maar je kunt er ook anders naar kijken. Elke organisatie heeft als doel te blijven bestaan, continuïteit is het belangrijkste streven. Ieder jaar dat de organisatie bestaat is dus eigenlijk weer een jaar waarin het waarde toevoegt. Hoe mooi is het dat jij daar een bijdrage aan kunt leveren?
Dit betekent dat je moet bijblijven. Je moet je blijven ontwikkelen om te weten welke ontwikkelingen binnen en buiten de organisatie gaande zijn. Elk tijdsgewricht kent weer andere uitdagingen. Welke risico’s loopt de organisatie? In welke mate wil het bestuur deze risico’s beheersen? En hoe sta ik er eigenlijk zelf in? Weet ik wel genoeg van nieuwe ontwikkelingen af? En hoe zit het met mijn competenties? Die weerstand die ik laatst ontmoette, ligt dat misschien ook een beetje aan mijn manier van brengen?
Wil je succesvol zijn en blijven in dit vakgebied, dat is ontwikkeling een noodzaak. Sta ja stil en teer je op kennis van jaren geleden, dan kun je simpelweg niet de waarde bieden die je zou moeten bieden. Persoonlijk vind ik het bijhouden van alle ontwikkelingen best een uitdaging. Er gebeurt ontzettend veel, nieuwsberichten in allerlei soorten media tuimelen over elkaar heen, Wat is nu belangrijk en wat kan ik minder aandacht schenken? Ook hier lijkt het een voortdurend streven naar het vinden van de juiste balans. Ik geniet daar wel van, maar ik weet dat je er ook flinke problemen mee kunt hebben.
Ten slotte: Wij helpen je graag!
Ben jij al enige jaren actief als compliance officer en herken jij bovenstaande uitdagingen? Misschien ben je tevreden met hoe het gaat, maar misschien ook wel wat minder. Je loopt bijvoorbeeld tegen weerstanden aan, waarvan je niet weet hoe je hier nu mee moet omgaan. Of misschien zie jij ontwikkelingen in of rond de organisatie waardoor je niet zo zeker meer weet of dit wel de juiste plek voor je is. Bevind jij je in een dergelijke situatie, dan zou je kunnen overwegen om deel te nemen aan onze driedaagse opleiding Persoonlijk Leiderschap voor Compliance Professionals.
Samen met een beperkt aantal andere compliance professionals zoals jij, verkent een ervaren trainer de mogelijkheden die jij hebt om de uitdagingen te lijf te gaan en te groeien als professional. Wil je meer weten over deze opleiding, kijk dan op onze website of laat wat van je horen. We vertellen je er graag meer over.
