Blog ter gelegenheid van de Week van de Integriteit | Door Eric Schuiling
Wat verwachten we van de specialist?
Wat doe je als je heup versleten is en je wel een nieuwe kunt gebruiken? Je gaat naar een orthopedisch specialist. Wat doe je als je oorpijn hebt? Je gaat eerst naar de huisarts en als het iets is dat hij niet kan oplossen, word je doorgestuurd naar de KNO specialist. Wat doe je als je een probleem hebt met corruptie in je organisatie? Ga je dan naar de corruptie-specialist? En als je dit een goed idee lijkt, waar vind je deze specialist dan en wat verwacht je van zijn advies? In deze blog breek ik een lans voor een holistische blik op en aanpak van problemen. Ook voor de aanpak van problemen met integriteit kan een oorzaakanalyse van waarde zijn door het vervolgens kunnen ingrijpen op de dieper liggende oorzaken.
Problemen staan meestal niet op zichzelf
Over het algemeen houden we niet van problemen. Ze staan successen en resultaten in de weg. Het liefst lossen we ze zo snel en gericht mogelijk op. Bij een lekke band ga je toch ook niet kijken of er nog voldoende benzine in de auto zit? Maar problemen hangen vaak, dus echt niet in alle gevallen, samen met andere factoren in een organisatie. De verleiding voor medewerkers om zich met omkoping of andere illegale praktijken bezig te houden staat ook vaak niet op zichzelf. Het is vaak een complex van factoren dat maakt dat corruptie plaatsvindt, klantonderzoek bij financiële instellingen niet naar behoren wordt gedaan en mensen zich niet zo gedragen als dat wenselijk is.
Eerst nadenken voordat je ingrijpt
In plaats van het nemen van een overhaaste maatregel in de vorm van de spreekwoordelijke pleister te plakken op het symptoom, pleit ik in deze blog voor het in beeld brengen van het systeem van oorzaken en gevolgen voordat je aan oplossingen denkt. De kans is groot dat je met dit advies binnenkort in jouw eigen organisatie aan de slag kunt. Immers, we worden regelmatig geconfronteerd met uitdagingen op het gebied van integriteit. Integriteit van de organisatie zelf, van de medewerkers, van de klanten of leveranciers, van de markten waarin je opereert of van de data waar je gebruik van maakt. Voorbeelden zijn er genoeg. Denk maar eens aan de uitdagingen die de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) of de Wet ter voorkoming van witwassen en terrorismefinanciering (Wwft) bieden. Of, minder vanuit de wetgeving geredeneerd: Wat vind ik eigenlijk van het feit dat één van mijn medewerkers een betaalde nevenfunctie heeft, waarmee hij zich niet alleen tijdens zijn werk bezig houdt, maar er ook nog eens vanuit zijn functie bij onze organisatie over communiceert?
Door dergelijke problemen eens in een breder perspectief te plaatsen en goed te analyseren is de kans groot dat we dieper liggende oorzaken vinden. Dat kunnen knoppen zijn waar we aan kunnen draaien zodat het probleem duurzaam opgelost kan worden. Voor deze analyse valt te denken aan een schematische weergave zoals in het boek Systeemdenken van Schaveling, Bryan en Goodman wordt toegelicht. Maar ook andere methoden, zoals de ?Five times why-methode? zijn goed toepasbaar.
De meeste mensen deugen
Door eerst een dergelijke analyse te maken van de samenhang van verschillende factoren, variabelen en hun relaties, kunnen we al een groot deel van het nemen van te overhaaste maatregelen voorkomen. Door een analyse met meerdere stakeholders binnen én buiten de organisatie te delen en op basis van de conclusies uit deze gesprekken de analyse bij te stellen bestaat direct de kans om een groter draagvlak en het nodige urgentiebesef voor de maatregelen bij hen te creëren.
Zo kan corruptie als verschijningsvorm van niet-integer gedrag heel goed samenhangen met de natuurlijke neiging van mensen om elkaar te helpen. Dat is minder tegenstrijdig dan dat het lijkt, zo blijkt uit de talloze voorbeelden die in het onlangs verschenen boek ?De meeste mensen deugen? staan toegelicht. Als we uitgaan van het goede in de mens komen we soms tot verrassende inzichten die ons kunnen helpen ongewenste gevolgen te beheersen.
Met het schrijven van deze blog hoop ik een bijdrage te leveren aan de aanpak van problemen in organisaties op het gebied van integriteit en compliance. In plaats van maatregelen te nemen op de verschillende symptomen, is het vaak waardevol om de tijd te nemen voor het opstellen en bespreken van een grondige analyse van oorzaken van problemen. Alleen zo creëren we inzicht, draagvlak en urgentiebesef, die vooraf moeten gaan aan daadwerkelijk effectieve actie.
Ik wens u een inspirerende Week van de Integriteit toe.
Graag verwijs ik voor nadere inzichten met betrekking tot oorzaakanalyse in het compliancevak naar het artikel in het Tijdschrift voor Compliance van juni 2018 met de titel ?Van reparaties aan het pleisterwerk naar een stevige fundering?.
Mocht u willen sparren over het versterken van integriteit en compliance in uw organisatie door het aanpakken van de grondoorzaken, neem je dan contact met mij of mijn collega?s van het Nederlands Compliance Instituut op?
