Op 24 januari bezocht ik de Nieuwjaarsborrel van de VCO in Utrecht. De Winkel van Sinkel vormde een warm en inspirerend decor voor interessante ontmoetingen met compliance professionals uit het hele land. Toegegeven, de activiteiten spitsen zich wel toe op de Randstad, maar toch. Wat is dit toch een ideale gelegenheid om collega’s te treffen en met elkaar de nieuwe inzichten op het gebied van compliance met elkaar te delen. Zou de Winkel van Sinkel dan toch niet geheel toevallig als locatie gekozen zijn? Wie kent er niet de eerste zinnen van het ouderwetse liedje: “In de Winkel van Sinkel is alles te koop. Daar kan men krijgen: Mandjes met vijgen, Doosjes pommade, Flesjes orangeade, Hoeden en petten en damescorsetten.” Nu heb ik er geen van deze producten kunnen ontdekken, maar juist dit soort ontmoetingen met vakgenoten biedt een even zo gemêleerde combinatie van waardevolle kennis en interessante ervaringen die ik toch niet graag zou missen. In deze blog deel ik graag twee van de onderwerpen waar ik het met anderen over heb gehad.
Wetenschap
“Is Compliance eigenlijk een wetenschap?”, dat is de vraag die ik gisteren verkende met één van de VCO-leden. Aan welke eisen moet een vakgebied voldoen om als wetenschap te worden erkend? Als dankbaar startpunt neem ik de Van Dale. Hierin wordt ‘wetenschap’ omschreven als ‘het weten’ of ‘het geheel van kennis en de manieren om die te verwerven’. Een tweede zoekslag op Wikipedia geeft aan, dat onder wetenschap “het systematisch geordende geheel van het weten en van de regels, wetmatigheden, theorieën, hypotheses en systemen waarmee verdere kennis verkregen kan worden, vaak gekoppeld aan een speciaal vakgebied en de beoefenaars hiervan” moet worden verstaan. In die zin zou je kunnen beargumenteren dat Compliance inderdaad als wetenschap kan worden gezien. Immers, er wordt regelmatig over onderzoek op het gebied van compliance gepubliceerd. Er zijn handeboeken, magazines, tijdschriften, opleidingen, masterclasses en studies op de markt. Er is een steeds groter wordende groep van beroepsbeoefenaars, die graag hun kennis en ervaring met elkaar delen. Bijvoorbeeld tijdens één van de bijeenkomsten van de VCO.
Tijdens ons gesprek hadden we toch eerder het gevoel dat Compliance op zichzelf geen wetenschap kan worden genoemd. Het is eerder een vakgebied dat dankbaar kennis in zich verenigt uit verschillende wetenschappen, zoals Rechtsgeleerdheid, Psychologie, Economie en Filosofie, zo zijn we vooralsnog van mening. Maar wat vind u? Is Compliance een wetenschap of meer een interessante cocktail met kersen van de taarten van andere disciplines? Kunt u het verschil maken?
Onderzoek
Ik besprak met een andere deelnemer aan de Nieuwjaarsborrel ‘verandermanagement en onderzoek’. Deze week las ik het white paper van Sjoerd Hogenbirk. De veelzeggende titel luidt “De Compliance Officer is (g)een veranderaar”. Bij het lezen van deze titel dacht ik direct terug aan het interview dat ik met Merlijn Ballieux hield tijdens de Compliance Experience van december 2018. Merlijn is auteur van het boek ‘Durf het verschil te maken’. In dit gesprek had ik het met Merlijn over verandermanagement en de relevantie hiervan voor de compliance officer. Eén van de inzichten die Merlijn deelde in dat interview is dat het vaak niet effectief is om één boodschap in zijn geheel in één keer over een grote groep mensen heen te kieperen. Een meer effectieve benadering is het gesprek aan te gaan met ieder individu. Maak maatwerk van je verandering en betrek ieder individu er apart bij. Sluit aan op wat er al is.
Sjoerd Hogenbirk breekt in zijn white paper, gebaseerd op onderzoek onder 80 compliance officers, een lans voor opname van verandermanagement in het compliancevakgebied. Ik denk dat dit een terechte oproep is. Veel compliance officers doen hun werk vanuit de wens om iets bij te dragen aan de maatschappij. Met het versterken van de integriteit van organisaties maken we met elkaar de wereld een klein beetje mooier. Maar vaak worden we toch nog geconfronteerd met gedoe op dit gebied. Niet alleen in landen ver weg als het gaat om verkiezingsfraude, omkoping, of onderdrukking. Ook in Nederland hebben we nog steeds met issues op het gebied van integriteit te maken. Ook hier, in ons netjes aangeharkte landje, spelen nog voldoende grote en kleine schandalen. En dat terwijl we ons helemaal suf lijken te schrijven aan gedragscodes, beleidsstukken en onderzoeksrapporten. Wat missen we dan nog?
Dit vraagt om vastberaden doorzetten van de beweging om de zelfredzaamheid op het gebied van integriteit te stimuleren. De Complaince Officer zou niet de agent moeten zijn die op zijn dagelijkse patrouille bonnen en waarschuwingen uitdeelt. Het moet de aanjager, inspirator, facilitator zijn van verandering. Van verbetering. Van verbeterde zelfredzaamheid op het vlak van integriteit van de organisatie, de medewerkers, de klanten, de data en de markten. Dat vraagt om inzicht in wat er gebeurt op het moment dat het goed gaat. Wat zijn de best practices op dit vlak? Wat kunnen we hier van leren? Wat kunnen ook wij toepassen in onze organisatie?
Maar ook vraagt het inzicht in momenten waarop het mis gaat. Wat zijn oorzaken van mislukkingen, schandalen en fouten? Wat is de diagnose die we kunnen stellen? Wat is het probleem achter het probleem? Hoe functioneert de mens in een groter geheel? Hoe komt het toch dat de mens zich telkens weer lijkt te onttrekken aan zijn individuele verantwoordelijkheid?
Daar is onderzoek voor nodig. Veel onderzoek. Op het gebied van de psychologie van het nemen van beslissingen bijvoorbeeld, maar ook op het gebied van verandermanagement. Er ligt nog een enorm braak terrein vlak onder onze ogen. Een wit, bijna onbeschreven vel, zoals mijn gesprekspartners zo mooi verwoordde. Dat maakt het vak van Compliance Officer zo interessant: We weten al heel veel, maar tegelijkertijd ook nog zo weinig. Een inspirerend inzicht wat mij betreft. Ik daag u als lezer dan ook graag uit om ook uw inzichten te delen. Niet alleen binnen uw organisatie, maar ook met vakgenoten. Er zijn zoveel verschillende mogelijkheden om uw kennis en ervaring in te zetten voor een meer integere samenleving. Het ontmoeten van andere Compliance Officers tijdens één van de VCO bijeenkomsten is hiervoor een goede start. Ik beveel het van harte aan.
Dan als laatste opmerking in deze blog nog iets over de titel: “Alles is te koop”. Dit slaat natuurlijk op de locatie van de VCO bijeenkomst van afgelopen week: De Winkel van Sinkel. Michael Sandel, ook wel ‘Harvard’s rockstar moralist’ genoemd, zegt: “Als je op alles een prijs plakt, dan gaat de waarde ervan omlaag”. Een interessante gedachte, die hij in zin boek ‘Niet alles is te koop‘ op een zeer aansprekende manier verkent. Hij heeft het bijvoorbeeld over de waarde van vrijwilligerswerk. Op het moment dat je iemand, die net een halve dag koffie heeft staan schenken in het buurthuis, oprecht bedankt, komt deze persoon de volgende keer weer. Maar als je hem of haar gaat betalen voor dit werk, wordt het plotseling ook als werk ervaren en gaat voor veel vrijwilligers de lol ervan af.
Hoe kunnen we dit toepassen in de Compliance praktijk? Wellicht een goede centrale vraag voor een volgende VCO bijeenkomst?
