Begin januari heeft de AFM de agenda voor 2023 gepubliceerd, waarin duidelijk is dat zij inspeelt op de uitdaging waar de sector voor staat de komende jaren. Niet alleen thema’s die al langer speelden, zoals duurzaamheid, digitalisering en het pensioenstelsel, maar er is ook veel aandacht voor (macro) economische ontwikkelingen en welke consequenties dit kan hebben voor (kwetsbare) consumenten. Waar normaal gesproken de gevolgen van de ontwikkelingen grotendeels gelijk blijven, is dit de laatste jaren een stuk turbulenter. De coronapandemie was nog niet voorbij of Rusland viel Oekraïne binnen. Als direct gevolg hiervan stegen de energieprijzen naar recordhoogte met als gevolg een voor Nederlandse begrippen torenhoge inflatie.
Dat dit gevolgen heeft voor consumenten is evident, al is de mate afhankelijk van veel individuele factoren. In veel gevallen zijn langdurige en vaste rentecontracten afgesloten voor hypotheken en leningen; de koopkracht wordt echter wel direct geraakt door de hoge energieprijzen, meerjaren contracten zijn hier minder standaard. Een prijsplafond is ingevoerd om deze koopkrachtdaling een halt toe te roepen. Maar ook deze overheidssubsidie zal gefinancierd moeten worden uit overheidsinkomsten. Kortom, naast de structurele uitdagingen die er al waren, komt er veel op ons af de komende jaren.
Hieronder bespreek ik de belangrijkste items en prioriteiten uit de AFM agenda voor 2023. Ik heb daarbij bijzondere aandacht voor het thema klantbelang centraal.
Prioriteiten
AFM heeft voor 2023 zeven prioriteiten benoemd:
AFM gaat scherp toezien op partijen die laagdrempelig producten aanbieden via apps en daarnaast ook doen aan digitale marketing, om te voorkomen dat consumenten producten aanschaffen die niet in hun belang zijn. Ook zal het toezicht op crypto’s verder worden vormgegeven.
AFM wil greenwashing (het “groener” voordoen dan je bent) voorkomen. Onder andere door nadruk te leggen op informatievoorziening.
Komend jaar geeft AFM nadere guidance voor de sector. De AFM bekijkt de transitie naar het nieuwe stelsel vanuit het perspectief van de deelnemer. Omdat vermogensbeheerders een grote rol spelen in de transitie, gaat AFM extra aandacht besteden aan een integere en beheerste bedrijfsvoering van de betrokken vermogensbeheerders
Door de huidige (turbulente) marktomstandigheden kunnen (kwetsbare) consumenten in de financiële problemen raken. Goede ondersteuning tijdens de looptijd van een product is van essentieel belang om deze problemen zoveel mogelijk voor te zijn.
Doel is om vanuit data het toezicht meer risico gebaseerd te maken. Ook besteedt AFM aandacht aan de duurzaamheidsdoelstellingen en de poortwachtersfunctie van accountants ten aanzien van fraude en (dis)continuïteit.
AFM zet stevig in op datakwaliteit. AFM ziet dit als cruciale randvoorwaarde voor de professionele organisatie. Daarvoor gaat AFM o.a. samenwerken met (internationale) toezichthouders.
Aangezien veel wet- en regelgeving Europees gedreven is, gaat AFM de samenwerking in Europa intensiveren. Doel is om zoveel mogelijk één lijn te trekken in wet- en regelgeving en het toezicht daarop in de verschillende lidstaten.
Toezichtsgebieden
Op basis van bovengenoemde prioriteiten heeft AFM deze doorvertaald naar de verschillende toezichtsgebieden. Ik bespreek hier de toezichtsgebieden die een link hebben met zorgplicht en klantbelang centraal. Het thema duurzaamheid laat ik buiten beschouwing. Hierover heeft mijn collega Edwin van Tongerlo eerder al een artikel geschreven.
Het uitgangspunt in het toezicht van AFM is “Klantbelang centraal in tijden van transitie”. In de huidige verslechterende marktomstandigheden is een zorgvuldige behandeling van klanten nóg belangrijker dan voorheen. AFM ziet dat digitalisering van de sector zorgt voor innovatie en kostenefficiënte oplossingen. Dit zorgt echter ook voor druk op de zorgplicht van klanten bij verschillende financiële producten. Beseffen klanten in de digitale omgeving wel echt welke risico’s het product met zich meebrengt? Op welke wijze wordt het consumentengedrag gestuurd in een bepaalde richting (nudging)? Zorg er als financieel dienstverlener in ieder geval voor dat de sturing leidt tot een bij de consument passend product. AFM heeft bijvoorbeeld het aantal beleggende huishoudens door digitalisering fors zien groeien, tegelijkertijd ziet AFM dat veel van deze execution only-beleggers fouten maakt en daardoor teveel risico loopt.
In 2023 gaat AFM ook onderzoek doen naar passende advisering door hypotheekadviseurs en wordt een vervolgonderzoek uitgevoerd op het Product Approval en Review Process (PARP), waar bijzondere aandacht uitgaat naar het evalueren (reviewen) van producten.
AFM kijkt uiteraard niet alleen naar het sluiten van een product door een consument, zeker in tijden van stijgende rente en hoge inflatie moeten aanbieders en adviseurs doorlopende aandacht hebben voor hun klanten, om zo financiële problemen zoveel mogelijk voor te zijn. Het blijkt echter lastig om consumenten te bewegen met de financieel dienstverlener in gesprek te gaan. AFM gaat in 2023 initiatieven nemen om vanuit het perspectief van consument mee te denken hoe ze gemotiveerd kunnen worden periodiek aandacht te besteden aan de financiële situatie. Bijzondere aandacht gaat hierbij uit naar kwetsbare consumenten en huishoudens.
Het Nederlandse pensioenstelsel wordt hervormd. Deze pensioentransitie is één van de grootste hervormingen van het sociale stelsel van de laatste decennia. AFM bekijkt dit vooral vanuit het oogpunt van de bescherming van de deelnemers. Zo moeten pensioenuitvoerders deelnemers begeleiden bij het maken van impactvolle keuzes en tijdig informeren over mogelijke wijzigingen in pensioeninkomen.
2023, een jaar vol uitdagingen voor de wereld, maar zeker ook voor de financiële sector. Er zijn tal van onzekerheden in de wereld om ons heen. Ik heb de belangrijke items op het gebied van zorgplicht/klantbelang centraal uit de agenda van de AFM gehaald. De agenda gaat echter verder: wil je de volledige agenda inzien, klik hier. Heb je vragen over zorgplicht/klantbelang centraal en wil je weten wat het NCI hierin kan betekenen voor jouw organisatie? Neem dan contact met mij op.
