De AFM heeft onlangs haar agenda voor 2018 gepubliceerd. We hebben de belangrijkste punten voor u op een rij gezet.
Het is de doelstelling van de AFM om in 2022 een aantoonbaar grensverleggend toezichthouder te zijn. Om dit te bereiken zijn voor de periode 2016 -2018 drie prioriteiten gesteld:
1. Het verkleinen van de ongewenste risico’s in de financiële markten
Maatschappelijk doel:
- Financiële instellingen stellen het belang van de klant centraal.
- Kwetsbare consumenten worden behoed voor (toekomstige) problemen.
- De AFM is een technologie- en datagedreven toezichthouder.
- De maatschappij kan gerechtvaardigd vertrouwen op de kwaliteit van financiële verslaglegging en accountantscontroles.
- De kapitaalmarkten functioneren eerlijk en transparant.
- De financiële sector wordt niet misbruikt voor criminele activiteiten.
2. Het versterken en vernieuwen van het AFM-toezicht
Maatschappelijk doel:
- De AFM is een technologie- en datagedreven toezichthouder.
- De AFM is thought leader op het gebied van gedragstoezicht.
3. Het vergroten van de effectiviteit, efficiency en wendbaarheid van de organisatie
Maatschappelijk doel:
- Het toezicht van de AFM is efficiënt en effectief.
Doorlopend toezicht bedrijfsvoering
Maatschappelijk doel:
- De kapitaalmarkten functioneren eerlijk en transparant.
- De maatschappij kan gerechtvaardigd vertrouwen op de kwaliteit van financiële verslaglegging en accountantscontroles.
- Het toezicht van de AFM is efficiënt en effectief.
Trends die volgens de AFM in 2018 het meeste impact hebben op het toezicht:
- Toenemende digitalisering van de financiële dienstverlening: FinTech is de laatste jaren versneld; enorme hoeveelheden data worden opgeslagen in systemen en via het internet uitgewisseld; nieuwe kansen voor nieuwe en bestaande spelers; minder afhankelijk van fysiek contact, tijdstip of locatie; dienstverlening aan klanten kan door specialistische partijen worden overgenomen.
- Lage rente: consumenten gaan op zoek naar (meer risicovolle) alternatieven met hoger rendement; bedrijven en consumenten gaan makkelijker een hoge schuld aan; drukt op dekkingsgraden van pensioenfondsen en solvabiliteitsposities van verzekeraars.
- De grenzen van financiële markten vervagen (grens- en sectoroverschrijdend): na de crisis lag de focus op het opstellen en uitwerken van regelgeving. In 2018 verschuift de focus naar implementatie en handhaving (het meeste aandacht vraagt de implementatie van MiFID II).
Prioriteit 1: Het verkleinen van ongewenste risico’s in de financiële markten door regulier en thematisch toezicht
Het toezicht van de AFM is risico-gestuurd: de keuze van de activiteiten is gebaseerd op een inschatting van waar de belangrijkste toekomstige risico’s zich zullen voordoen. Dit is gebaseerd op een analyse van trends uit de agenda 2016-2018 (aangepast/aangevuld met inzichten van andere partijen uit de financiële sector). Opvolgend beschrijven we de tien geïdentificeerde risico’s en de respectievelijke doelen van de AFM:
1. Risico dat leningen niet in het belang van de klant zijn.
- Bemiddelaars en kredietverstrekkers stellen het klantbelang centraal. Leningen sluiten aan bij behoeften van de klant en zijn in hun belang. Locked-up-situaties worden voorkomen. Banken moeten meer inzicht krijgen in en de weerbaarheid vergroten van huiseigenaren met aflossingsvrije hypotheken die aan het eind van de looptijd de hypotheeklasten niet/ nauwelijks kunnen dragen.
- Uniform Herstelkader rentederivaten MKB wordt nageleefd.
2. Risico op niet-passende beleggingsproducten.
- Beleggingsondernemingen verbeteren de kwaliteit van hun beleggingsproducten en communiceren eerlijk en transparant over kenmerken, rendement en kosten van hun producten en diensten.
3. Risico op ongewenste gevolgen voor markten en toezicht door internationale ontwikkelingen.
- Convergentie in het toezicht om toezichtarbitrage te voorkomen.
- Waar wenselijk meer Europese bevoegdheden (voor een van de ESA’s).
- Het informeren over wet- en regelgeving en toezicht houden op instellingen uit het Verenigd Koninkrijk die zich in Nederland settelen (Brexit).
4. Risico op onverantwoord gebruik van technologie en data.
- Ondernemingen hebben de gegevens van klanten goed beschermd en zijn in control over data-analyses die zij toepassen.
- Ze gebruiken hun kennis over klanten niet voor onwenselijke verleidings- en verkooptechnieken.
- Partijen die in het belang van klanten innoveren en onzeker zijn over toepassing van de wet, krijgen ruimte om te toetsen.
- Agendering van onderwerpen op mondiaal niveau en gedeelde internationale afspraken.
5. Risico op onvoldoende verbetering kwaliteit accountantscontroles.
- Verbeteren van de kwaliteit van wettelijke controles door accountantsorganisaties.
- OOB-accountantsorganisatie hebben bestuurders en commissarissen in dienst die voldoen aan geschiktheidseisen bestuurders.
6. Risico op tegenvallende financiële positie na pensionering.
- Meer passende pensioenproducten in de 2e en 3e pijler (ontwikkeling van producten waar het belang van de klant echt centraal staat).
- Consumenten en werkgevers worden goed begeleid.
- De consument wordt correct, duidelijk en evenwichtig geïnformeerd en heeft voldoende handvatten om tot actie te komen als er een pensioentekort lijkt te ontstaan.
7. Risico op onvoldoende risicobeheersing bij vermogensbeheerders.
- Nieuwe partijen handelen in het belang van de klant en hebben tenminste qua inrichting en product-governance zaken op orde.
- Ook bestaande spelers handelen in het belang van de klant en voldoen aan gestelde kwaliteitsniveaus.
- Regels MiFID II inzake governance en kostenstructuur worden op correcte wijze geïmplementeerd.
- De meest zware overtredingen van beleggingsondernemingen/-instellingen worden voorkomen/gestopt.
8. Risico dat werking kapitaalmarkten niet leidt tot beste prijs.
- Vraag en aanbod van kapitaal en risico komen eerlijk en efficiënt bij elkaar door het verbeteren van het functioneren van de handelsketen en eerlijke en beheerste handel.
- Best execution is van zelfsprekend.
- Er is een transparante obligatiemarkt, waar marktpartijen verplichtingen onder MiFID II nakomen en alert zijn op marktmisbruik.
9. Risico op onvoldoende focus op duurzaamheid.
- Verdere toepassing van geïntegreerde verslaglegging.
- Duidelijkheid en transparantie rond de definitie van duurzaamheid bij financiële producten en diensten.
- Voor verduurzaming van de financiële sector gaat de AFM in dialoog met stakeholders.
10. Risico op gebruik van financiële sector voor criminele doeleinden.
- Overtredingen inzake financieel-economische criminaliteit en niet-integer gedrag worden tegengegaan/gestopt doordat de AFM-vergunninghouders de risico’s in kaart hebben gebracht en juiste beheersmaatregelen treffen.
- De AFM bestrijdt zware overtredingen van vergunninghouders, vrijgestelde en illegale partijen (snel en effectief ingrijpen).
- Op nieuwe terreinen en ontwikkelingen ontstaan snel de eerste malafide gedragingen: samenwerking met (inter)nationale toezichthouders is nodig voor een aanpak van de kern van dit probleem (om herhaling te voorkomen).
Prioriteit 2: Het versterken en vernieuwen van het toezicht door gericht te investeren in technologie en methodieken
- Er wordt in 2018 geïnvesteerd in data gedreven toezicht. Het bestuur en de toezichtmethodiek worden versterkt om aan te sluiten bij ontwikkelingen en om de effectiviteit en kwaliteit van het toezicht te vergroten.
- Het toezicht wordt versterkt door het doorlopend verbeteren van het vakmanschap van de AFM en het optimaliseren (automatiseren) van de toezichtprocessen.
- Vernieuwen van het toezicht is gericht op de mogelijkheden van (data)technologie en het vergroten van kennis en vaardigheden op nieuwe toezichtgebieden die ingegeven worden door veranderingen in de sector.
- Het expertisecentrum jaagt voor het vergroten van de effectiviteit van de AFM technologische en methodologische vernieuwing na binnen de AFM, door gebruik en analyse van data waardoor ze risico’s eerder zien en gerichter actie kunnen ondernemen.
- In 2018 zal in het kader van effectieve en innovatieve toezichtmethodieken het toezicht op operationele processen en IT (OPS/IT of OPIT) worden opgezet.
- Gedragswetenschap wordt gebruikt om de kennis van het beslissingsgedrag van consumenten te vergroten. Er wordt gekeken naar de wijze waarop producten worden aangeboden (consumenten maken niet altijd rationele keuzes en worden beïnvloed).
- In 2018 brengt AFM zijn visie naar buiten met de belangrijkste pijlers van een gezonde bedrijfscultuur in de financiële sector en gaat zij verder met de ontwikkelde methodiek inzake de foutencultuur. Een ander focuspunt is gedrag en cultuur binnen de accountantssector.
Prioriteit 3: Het vergroten van de effectiviteit, efficiency en wendbaarheid van de organisatie van de AFM
- De AFM richt zich op risicomanagement, procesbeheersing en kostenbeheersing, onder andere door verdere professionalisering van informatie en informatiemanagement.
- In zijn rol als toezichthouder is de AFM voortdurend in gesprek met stakeholders en partners (en volgt zo maatschappelijke trends en ontwikkelingen). Op basis van deze communicatie worden verbeteringen doorgevoerd in het toezicht.
- De AFM wil in 2018 de besturing verder versterken door het gebruik van kritieke prestatie-indicatoren (KPI’s), de professionalisering van de vastlegging en onderbouwing van de prioriteiten in het toezicht en door meer focus op de vernieuwing van het toezicht en de verdere versterking van het primaire toezicht.
- De AFM-werkwijze wordt doorgevoerd bij de laatste afdelingen (1. Kortcyclisch sturen; 2. Continu processen verbeteren; 3. Een cultuur gericht op het bereiken van een gemeenschappelijk doel, open communicatie, feedback geven en ontvangen, samenwerken en leren).
- De AFM wil kennis en vaardigheden verder brengen d.m.v. leiderschapstrajecten, opleidingen, training van medewerkers en het vergroten van vaardigheden om wendbaarder te opereren.
- In een grensoverschrijdende financiële sector is internationale samenwerking tussen regelgevers en toezichthouders van groot belang om het gedrag van ondernemingen en het gedrag van data te reguleren. De AFM is internationaal zeer actief bij de standaardisering van wet- en regelgeving, de bevordering van internationale samenwerking en de harmonisatie van toezicht.
De AFM signaleert een aantal (mogelijke) risico’s dat zich kan voordoen in de eigen bedrijfsvoering.
Onvoldoende draagvlak (license to operate).
Beheersmaatregelen:
- Implementatie van aanbevelingen stakeholdersonderzoek, waaronder versterking, verbinding met zakelijke stakeholders.
- Integratie van de aandachtspunten stakeholdersonderzoek in de AFM-werkwijze.
- Afstemming beeld stakeholders met intern beeld.
Vertraging in de ontwikkeling naar een datagedreven toezichthouder.
Beheersmaatregelen:
- Aanscherpen van de AFM-datastrategie. Governance, de kwaliteit van data en ontsluitbaarheid staan hierbij centraal. De focus ligt onder meer op het realiseren van een goed platform om data op te slaan.
- Systematisch vastleggen van de taken en de verantwoordelijkheden met betrekking tot dataverwerking.
- Het sturen op een hoge kwaliteit van data.
Onvoldoende verandervermogen en executiekracht.
Beheersmaatregelen:
- Doorgaan met investeren in opleidingsprogramma’s, een prettige werkomgeving en zinvol, uitdagend werk om de AFM te (blijven) positioneren als aantrekkelijke werkgever voor huidige en potentiële medewerkers.
Achterblijvende beheersing en vernieuwing van processen.
Beheersmaatregelen:
- In 2018 zet de AFM verdere stappen met betrekking tot zorgvuldig en doelmatig omgaan met verkregen data. In het bijzonder om tijdig te voldoen aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Met extra aandacht voor de rechtmatigheidsvraagstukken op terrein van inkoop.
- De AFM besteedt hernieuwd aandacht aan de administratie, organisatie en interne controle (AOIC). Bedrijfsprocessen worden opnieuw geanalyseerd en als nodig is vernieuwd.
Vernieuwing in de ICT-infrastructuur blijft achter.
Beheersmaatregelen:
- Inzetten van een mix van goed personeel, versterking expertise, implementatie Masterplan Informatievoorziening en procesverbeteringen.
Bron: AFM Agenda 2018
