Governance Code Woningcorporaties: Waar is de compliance officer? 

Eind maart 2025 hebben Aedes (Vereniging van Woningcorporaties) en VTW (Vereniging van toezichthouders in Woningcorporaties) gezamenlijk de herziene Governancecode Woningcorporaties gepresenteerd. De Code is herzien om beter aan te sluiten bij maatschappelijke en bestuurlijke ontwikkelingen. De nadruk wordt gelegd op openheid, zelfreflectie en dialoog. De Code heeft afgelopen jaren bijgedragen aan meer transparantie, een open cultuur met zelfreflectie en bespreking van dilemma’s. Daarbij heeft de Code direct bijgedragen aan het versterken van het vertrouwen van de maatschappij in woningcorporaties. 

De evaluatiecommissie bestond uit zeven ervaren medewerkers en bestuurders uit de sector onder voorzitterschap van Stephan Peij. De commissie heeft een top-3 doelen voor de Code beschreven: 

1. het integer, maatschappelijk verantwoord, doelmatig en efficiënt vormgeven van toezicht en bestuur; 
2. het verschaffen van een kader van normen en waarden aan bestuur en RvC waarmee zij zowel hun eigen handelen als het handelen van de corporatie kunnen afwegen en beoordelen; en 
3. bijdragen aan het vertrouwen van de in- en externe belang­hebbenden in de sector (zoals de eigen corporatiemedewerkers, andere corporaties, gemeenten, zorg- en welzijnsorganisaties). 

Deze doelen worden uitgeschreven in verschillende principes die vervolgens weer vertaald zijn in normen. Per norm is bepaald of hier een ‘Pas toe’ beginsel of een ‘Past toe of leg uit’ beginsel geldt. Daarmee is dus duidelijk zichtbaar dat de Code geen vrijblijvend karakter heeft voor de leden. De principes luiden: 

1. De woningcorporatie handelt volgens de waarden en normen die passen bij de maatschappelijke opdracht; 
2. Bestuur en RvC zijn aanspreekbaar en leggen actief verantwoording af; 
3. Bestuur en RvC zijn geschikt voor hun taak en daarop aanspreekbaar; 
4. De woningcorporatie gaat in dialoog met belanghebbende partijen; 
5. De woningcorporatie beheerst de risico’s verbonden aan de activiteiten. 

Vanuit het perspectief van een compliance of integriteit officer geeft de Code goede houvast om een integriteitsbeleid of programma aan op te hangen. Bijvoorbeeld duidelijke regels op het gebied van belangenverstrengeling, het melden van misstanden, diversiteit en inclusie, beloning en klachtbehandeling helpen de compliance officer om zijn rol binnen de governance kracht bij te zetten.  

Wat de Code echter nalaat te bespreken is de expliciete rol die deze functionaris hierin zelf speelt. Alle elementen die normaal gesproken binnen de invloedssfeer en reikwijdte van de compliance of integriteit officer liggen zijn aanwezig alleen de functie zelf wordt niet genoemd. De Code heeft het wel over monitoring en toezicht maar dit wordt dan genoemd in combinatie met de verantwoordelijkheid van bestuur of RvC. Waar de rol van de accountant beschreven wordt zou mijns inziens toegevoegd kunnen worden dat de compliance of integriteit officer toeziet op de implementatie en naleving van de Code. 

Uiteraard wordt er wel ruimte gelaten om bepaalde activiteiten te delegeren en kan het bestuur een compliance of integriteit officer aanstellen om bepaalde taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden onder te brengen. Ook wordt benoemd dat de Code niet alleen voor bestuur en RvC is, maar voor alle medewerkers is de sector. 

Het zou echter de compliance of integriteit officer zelf helpen als de Code hier expliciet aandacht aan zou besteden. Zeker omdat veel woningcorporaties namelijk al een compliance of integriteit officer hebben aangewezen voor onder meer de monitoring en toezicht op de integere en beheerste bedrijfsvoering en het integriteitsbeleid. Als docent heb ik er ook al verschillenden gezien in onze opleidingen Leergang Compliance Professional en Opleiding Integriteitsmanagement.   

Ik feliciteer Aedes en VTW met een overzichtelijke Governancecode. Ik ben er van overtuigd dat dit de leden woningcorporaties verder helpt om hun doel te bereiken.