Adinda Lammens
Op 1 februari 2024 is de Subsidieregeling rechtsbijstand en mediation wet bescherming klokkenluiders (hierna: Subsidieregeling) in werking getreden. Met de inwerkingtreding van de Subsidieregeling kunnen (potentiële) melders van misstanden die in conflict komen met hun werkgever na het doen van een melding in aanmerking komen voor ondersteuning van een advocaat of mediator. Wat houdt de regeling exact in en wat kunnen (potentiële) melders en werkgevers verwachten? In dit artikel geef ik een toelichting op de regeling.
Wat houdt de regeling in?
Doel
Conform artikel 2 van de Subsidieregeling heeft deze als doel om subsidie te verstrekken zodat kosteloze rechtsbijstand en mediation kan worden verleend aan melders van een vermoeden van een misstand, degenen die een melder bijstaan en betrokken derden. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan de rechtsbescherming van deze personen en de oplossing van misstanden. In het bijzonder heeft de subsidieregeling als doel om de meldingsbereidheid te verhogen en het voorkomen en de-escaleren van conflicten tussen werkgevers en melders, degenen die een melder bijstaan en betrokken derden.1
Doelgroep
De subsidieregeling beperkt zich niet alleen tot melders of personen die overwegen om een misstand te melden, ook degenen die een melder bijstaan (waaronder de vertrouwenspersoon) en betrokken derden, zoals een directe collega, kunnen in aanmerking komen voor bijstand. De doelgroep wordt hierna omschreven als ‘rechtzoekende’.
Schriftelijke doorverwijzing Huis voor Klokkenluiders
Om aanspraak te kunnen maken op gratis juridische bijstand moet een rechtzoekende zich melden bij de afdeling Advies van het Huis voor Klokkenluiders. De afdeling Advies beoordeelt vervolgens of sprake is van een redelijk vermoeden van een misstand (conform de definitie uit de Wet bescherming Klokkenluiders)2 én of juridische ondersteuning nodig is. Indien de afdeling Advies concludeert dat juridische bijstand of mediation nodig is, geeft de afdeling een verwijsbrief af voor de Raad van Rechtsbijstand.
In welke gevallen is juridische ondersteuning nodig?
Het kan hierbij gaan om de volgende situaties:
In de bijbehorende Toelichting worden ter illustratie van bovenstaande situaties een aantal voorbeelden gegeven. Het kan gaan om het ‘moeten’ tekenen van een geheimhoudingsverklaring, afspraken met de werkgever over rehabilitatie en schadevergoeding, juridische ondersteuning bij een vaststellingsovereenkomst en specialistische arbeidsrechtelijke expertise die nodig is om geen fouten te maken in het meldproces die consequenties kunnen hebben voor de rechtspositie van de melder. De verwachting is dat de meest voorkomende zaken een arbeidsrechtelijke kern zullen hebben. Meer specifiek zullen dit zaken zijn in verband met benadeling naar aanleiding van een melding.3
In uitzonderlijke gevallen kan de afdeling Advies alsnog een verwijzingsbrief verstrekken ondanks dat geen sprake is van één van bovenstaande drie situaties. De afdeling Advies dient in de verwijzingsbrief een extra motivering op te nemen waarom sprake is van een zaak die gelet op het doel van de Wbk rechtsbijstand of mediation rechtvaardigt en waarom kosteloze juridische bescherming nodig is.4
Matching Raad voor Rechtsbijstand
Na een schriftelijke doorverwijzing van de afdeling Advies kan een rechtzoekende door middel van een speciaal opgesteld formulier ‘aanvraag matching rechtsbijstand/mediation Wbk’ een aanvraag indienen bij de Raad voor rechtsbijstand voor een matching. De Raad voor Rechtsbijstand selecteert een aantal advocaten respectievelijk mediators die worden voorgesteld aan de rechtzoekende(n). De rechtzoekende kan ook kiezen voor een andere advocaat/mediator, mits deze voldoet aan de deelnamecriteria behorend bij de regeling.
Geen eigen bijdrage
In tegenstelling tot reguliere rechtsbijstand wordt geen eigen bijdrage opgelegd aan de rechtzoekende(n).
Evaluatie
Deze regeling is tijdelijk en vervalt op 1 februari 2028. Twee jaar na inwerkingtreding wordt de regeling geëvalueerd. Vóór deze einddatum wordt gestreefd om een definitieve regeling voor de financiering van rechtsbijstand bij vermoeden van misstanden te hebben getroffen.
Gevolgen van de subsidieregeling voor de werkgever
De verwachting is dat met de regeling de bereidheid tot het doen van een melding wordt vergroot. Dit kan dus leiden tot (meer) interne meldingen. Naast het hebben van een interne meldregeling (klokkenluidersregeling) is een goede implementatie van de interne meldregeling daardoor van groot belang. Dit houdt in dat medewerkers duidelijk geïnformeerd moeten worden over de aanwezigheid en inhoud van de regeling. En dat daarnaast leidinggevenden, HR-functionarissen, compliance officers, vertrouwenspersonen en meldfunctionarissen weten welke rol en verantwoordelijkheden zij hebben in een veilig meldproces en de regeling.
Is uw organisatie al gereed?
Hoe staat het met de klokkenluidersregeling binnen uw organisatie? Heeft u hulp nodig bij het opstellen van een klokkenluidersregeling of bij het verder implementeren van de regeling binnen de organisatie? Wij helpen u daarbij graag (Advies). Ook kunnen wij fungeren als het (intern) meldpunt (Melden (compliance-instituut.nl). Heeft u hierover vragen, neem dan contact met mij op. 5 Mocht je gewoon een vraag aan mij willen stellen dan kan dat natuurlijk ook.
Training/webinar
Daarnaast organiseren wij verschillende opleidingen waarbij we de Wet bescherming klokkenluiders behandelen. Op dinsdag 26 maart organiseren we online de Themamiddag ‘veilig de klok luiden’ en op dinsdag 9 april organiseren we de eendaagse verdiepende Opleiding Onderzoek grensoverschrijdend gedrag. Beide opleidingen zijn goed voor BNS-uren ten behoeve van de LVV hercertificering als vertrouwenspersoon.
Actuele stand van zaken
Op onze pagina Update Wet bescherming klokkenluiders houden wij de actuele stand van zaken en ontwikkelingen bij van het wetgevingstraject van de Wbk.
