Voorheen hadden de Europese Bankenautoriteit (EBA), de Europese Autoriteit voor Verzekeringen en Bedrijfspensioenen (EIOPA) en de Europese Autoriteit voor Effecten en Markten (ESMA) gezamenlijk, als Europese Toezichthoudende Autoriteiten (ESA), bevoegdheden op het gebied van voorkomen van witwassen en terrorismefinanciering binnen het financieel stelsel. Sinds oktober 2018 is een verandering binnen handbereik. De Europese Commissie heeft een voorstel uitgebracht waarin de EBA het toezicht volledig op zich neemt. Het kabinet heeft bij de Kamerbrief inzake informatievoorziening over nieuwe commissievoorstellen een rapport uitgebracht over dit voorstel. In dit stuk worden de belangrijkste punten uit het voorstel en de reactie van het kabinet hierop opgesomd.
Om het voorstel waar te maken moeten zowel de Vierde Europese Anti-witwasrichtlijn als meerdere verordeningen met betrekking tot de ESA’s worden gewijzigd. De belangrijkste voorgenomen wijzigingen zijn als volgt:
- De taken die de ESA’s hebben op het gebied van het voorkomen van witwassen en terrorismefinanciering via het financiële stelsel worden bijeengebracht onder de EBA. Iedere bank en financiële instelling die onder de Anti-witwasrichtlijn valt, wordt daardoor ondergebracht bij de EBA. Dit betekent dat levensverzekeraars bijvoorbeeld ook onder het toezicht van EBA zullen vallen.
- De taken en bevoegdheden in het kader van toezicht van de EBA worden uitgebreid, naar:
• Informatie verzamelen betreffende zwakke punten bij financiële ondernemingen (denk: beleid, procedures, governance) én maatregelen die nationale bevoegde autoriteiten kunnen nemen. Daarbij wordt samengewerkt met nationale Financial Intelligence Units (FIU).
• De genoemde informatie en documentatie in een centrale databank opslaan, om dit te kunnen analyseren en beschikbaar te stellen aan de nationale bevoegde autoriteiten van iedere lidstaat. Dit zijn voor Nederland bij dit punt en de onderstaande punten alle nationale bevoegde autoriteiten die toezicht houden op de anti-witwasrichtlijn en de daaruit voortvloeiende Wwft.
• Het uitvoeren van peer reviews bij bevoegde autoriteiten op het gebied van toezicht op voorkomen van witwassen en terrorismefinanciering.
• Het uitvoeren van risk assessments om de strategieën en middelen van nationale bevoegde autoriteiten onder de loep te kunnen nemen.
• Het faciliteren van samenwerking tussen nationale bevoegde autoriteiten binnen de EU en de autoriteiten in derde landen.
• Het verzoeken van nationale bevoegde autoriteiten om onderzoeken in te stellen naar mogelijke inbreuken op het Unierecht en nationaal recht of om een sanctie of maatregel op te leggen.
- Er zal een intern comité worden opgericht binnen de EBA, om maatregelen op gebied van bestrijding witwassen en terrorismefinanciering in te richten.
In Nederland is dit voorstel over het algemeen positief ontvangen door het kabinet, volgens het rapport. De verwachting is dat er door de nationale autoriteiten nauwer samengewerkt kan worden met één toezichthouder dan met drie toezichthouders het geval is. Wel bestaat wat commentaar op een aantal punten. Belangrijke punten voor de instellingen die onder de reikwijdte van de anti-witwasrichtlijn vallen, zijn:
- Dat EBA een centrale rol krijgt is logisch gezien het grote belang voor de bankensector, maar EIOPA en ESMA hebben veel expertise in huis op het gebied van toezicht op de sectoren die binnen hun reikwijdte vielen. Dit moet volgens het kabinet in acht worden genomen.
- Het wordt gewaardeerd als het Europees toezicht sectoren kan aanwijzen die een internationaal karakter hebben en waar een groter risico op witwassen en terrorismefinanciering bestaat, omdat voor een aantal beroepsgroepen niet duidelijk is wat de impact van dit voorstel zal zijn. Een algemene impact assessment voor het gehele voorstel zou ook wenselijk zijn.
- Het kabinet stelt de vraag: in hoeverre is het verzamelen van informatie in een centrale databank proportioneel en noodzakelijk? Er zit meerwaarde in het delen van bijvoorbeeld ‘best practices’, maar hoe wordt instelling-specifieke informatie bijvoorbeeld gedeeld? Er zou gespecificeerd moeten worden welke informatie precies wordt verzameld, met welk doel en hoe het zal worden gedeeld.
- Het kabinet vraagt zich af in hoeverre EBA middelen van nationale toezichthouders kan bijstellen wanneer zij daar een risk assessment op gaat uitvoeren. Nationale toezichthouders willen zelf prioriteiten kunnen stellen waar risico’s op witwassen en terrorismefinanciering zitten.
- De EBA zou de volgens het voorstel de mogelijkheid behoren te krijgen om op te treden tegen een overtreding van de anti-witwasregelgeving indien een nationale toezichthouder geen of onvoldoende gevolg geeft aan verzoeken van de EBA om op te treden.
Over het algemeen kan men stellen dat de Europese lidstaten het voorstel positief hebben ontvangen, daar zij ook voorstander zijn van samenwerking en informatiedeling met betrekking tot toezicht op het voorkomen van witwassen en terrorismefinanciering.
Meer (gedetailleerde) informatie over het voorstel en uitgebreide reactie van het kabinet kunt u in het rapport zelf vinden. Er is nog geen zicht op een eventuele implementatie van het voorstel.
Bron: Gewijzigd voorstel tot aanpassing van de verordeningen met betrekking tot de Europese Toezichthoudende Autoriteiten en tot wijziging van de vierde anti-witwasrichtlijn
