Aanbieders van het zogenoemde flitskrediet mogen geen leningen meer aanbieden met extra kosten vermomd als ‘garantstelling’. Dat heeft een Rotterdamse rechtbank bepaald in de zaak van een lener tegen flitskredietverstrekker LoanRider. De uitspraak is een bom onder het verdienmodel van LoanRider en Ferratum, de twee Nederlandse aanbieders van dit peperdure kortlopende krediet.
Het flitskrediet is Nederlandse politici en de toezichthouder een doorn in het oog. Aanbieders van flitskredieten richten zich op een groep kwetsbare consumenten die elders niet in aanmerking komt voor een lening, bijvoorbeeld omdat ze diep in de schulden zitten.
De lener in kwestie leende een maand lang € 350,- en betaalde, behalve de rente, € 87,50 aan FairSecure, LoanRiders ‘garantsteller’. Zijn kosten kwamen uit op 314% rente op jaarbasis, terwijl in Nederland een maximum geldt van 14%. De rechter heeft nu bepaald dat de kosten voor de garantstelling wel degelijk moeten voldoen aan het maximumtarief.
LoanRider en het veel grotere Ferratum ontkwamen tot nu toe aan het toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) door een trucje: ze zijn in het buitenland gevestigd en bieden hun krediet in Nederland alleen aan via internet. Daardoor hoeven ze niet te voldoen aan de strenge Nederlandse regels. Eerder dit jaar verloor de toezichthouder een rechtszaak waarin hij claimde toch zeggenschap te hebben over het flitskrediet van Ferratum.
De nieuwste uitspraak betekent dan ook geen verbod van bovenaf op flitskrediet. Het verzet komt van onderop, van de leners zelf. ‘Andere Nederlanders kunnen zich op deze zaak beroepen. Als genoeg van hen dat doen, is flitskrediet niet meer rendabel’, zegt Gerhard Borgert, die de lener in Rotterdam juridisch bijstond. Voor Borgert is de zaak een persoonlijke overwinning. Hij bestrijdt het flitskrediet al jaren, in de rechtszaal en op fora voor schuldenaren.
Rogier Raas, bij advocatenkantoor Stibbe gespecialiseerd in financieel recht, bevestigt dat de uitspraak het einde kan betekenen voor het verdienmodel van de kredietverstrekkers. ‘Een duidelijk signaal. Ik kan me voorstellen dat andere rechters deze lijn zullen volgen. Als dat gebeurt, behoort de praktijk van de betaalde borgstelling snel tot het verleden.’
LoanRider beargumenteerde in het proces dat de garantstelling buiten de kosten van het krediet valt. De lener is niet verplicht tot een dure commerciële garantstelling, maar kan ook iemand uit zijn omgeving garant laten staan, aldus de kredietverstrekker. Die persoonlijke garantsteller is een alternatief ‘voor de vorm’, oordeelde de rechter. ‘Als een consument in zijn persoonlijke omgeving iemand heeft die voor een bepaald bedrag garant wil staan, kan hij dat bedrag net zo goed van die persoon lenen’, schrijft hij in het vonnis.
Hoger beroep is in deze zaak niet mogelijk: daarvoor moet een vordering minimaal € 1.750,- bedragen.
De AFM probeert sinds 2011 het flitskrediet van de markt te weren. Dat lukt aardig: de markt kromp van € 18 miljoen in 2011 naar € 300.000,- in 2013, volgens de AFM. Uitroeien kan de toezichthouder het krediet niet. Het Finse Ferratum ontdekte een sluipweg om aan AFM-toezicht te ontkomen: de Nederlandse tak van het bedrijf verhuisde naar Liverpool. Op die manier kan het leningen blijven aanbieden met rentes tot 600% op jaarbasis.
Het Estse LoanRider bestaat pas sinds 2017 en heeft zijn bedrijfsmodel gekopieerd van Ferratum. Waar Ferratum rechtszaken vermeed om zijn werkterrein in de juridische mist te houden, daagde het bedrijf van de Est Joel Mitt wanbetalers direct voor de rechter. Tot vreugde van Borgert, die al jaren een proefproces probeerde uit te lokken. ‘Een domme fout, waaronder ook Ferratum zal lijden’, zegt hij.
Mitt was vanaf vrijdag niet bereikbaar per mail of telefoon. Wel heeft LoanRider eind april de site aangepast. Alleen een weinig winstgevende optie met een garantsteller uit eigen omgeving is nog beschikbaar.
Ferratum verdedigde zich eerder schriftelijk met het standpunt dat het bedrijf zich houdt aan de regels van alle markten waarop het actief is. Een woordvoerder van het bedrijf was zondag niet bereikbaar om te antwoorden op de vraag of die situatie zich nu heeft gewijzigd.
Bron: De Volkskrant