Wieke Scholten heeft onlangs haar proefschrift gepubliceerd. In het proefschrift introduceert zij het Corrupting Barrels’-model. Dit model is gebaseerd op het uitgangspunt dat de klassieke aanname van de ‘rotte appels die de rest van de mand verpesten’ niet klopt. Scholten gaat juist uit van het principe dat de ‘rotte appels’ wel eens rot zijn geworden door de rest van de mand.
Dit idee wordt gesterkt doordat mensen hun handelen niet geheel zelfstandig bepalen, maar dat dit afhankelijk is van de directe sociale context. In het werkende leven wordt je sociale context gevormd door het team of de afdeling waarin je werkt. Wanneer het teamklimaat niet goed is, dan kan dit leiden tot niet-integer of zelfs wangedrag.
In het model zijn een aantal factoren benoemd in het teamklimaat die een voorspellende waarde kunnen hebben op niet-integer of wangedrag. Scholten onderkent daarbij in ieder geval de volgende factoren:
Het model biedt handvaten over de manier waarop je kunt vaststellen of er factoren zijn die wangedrag kunnen versterken. Wanneer er sprake is van belemmerende factoren in het teamklimaat, is het zaak om die factoren aan te passen, zodat het teamklimaat daardoor verbeterd. Het Corrupting Barrels’model is daarmee niet alleen een model, maar er wordt door Scholten ook een methode aangereikt om ervoor te zorgen dat het teamklimaat verandert en daarmee de kans op wangedrag wordt verkleind. Scholten heeft overigens bij de ontwikkeling van dit model gebruik gemaakt van haar ervaringen als oud-toezichthouder bij DNB. Zij roept ondernemingen èn Europese toezichthouders op om het model te gebruiken om de kans op wangedrag te verkleinen.
Het proefschrift is wat mij betreft lezenswaardig omdat het een proactieve en preventieve aanpak voorstelt. ´Voorkomen is beter dan genezen´ is het credo. Ik denk overigens wel dat er nog meer elementen van invloed kunnen zijn op de sociale context van werknemers dan alleen de drie door Scholten onderzochte factoren. De drie aangereikte factoren zijn goed om eens te bekijken. Te meer omdat het weer eens wat anders is dan de standaard start om naar het zichtbare gedrag van management te kijken. Dat is overigens nog steeds goed om te doen wat mij betreft.
Hoe dan ook, het biedt een prima start om naar het teamklimaat te kijken ter voorkoming van het corrupt laten worden van de appels. Overigens handelt dit proefschrift niet alleen over corruptie, maar wordt het breder getrokken: het gaat over wangedrag. En dat is eigenlijk al het gedrag wat maatschappelijk gezien onwenselijk is.