Vincent Weidenaar
Als je op een doorsnee verjaardag vertelt dat je compliance officer bent, zie je aan de glazige blikken dat een nadere toelichting niet overbodig is. Wat dat betreft heeft een bakker of schilder het makkelijker. Want wat is compliance eigenlijk? Compliance betekent letterlijk “naleving”, maar dat geeft nog niet veel houvast. Omdat de term in verschillende contexten wordt gebruikt kan het soms tot verwarring leiden. Binnen de fiscale wereld bijvoorbeeld, wordt met compliance bedoeld het opstellen van fiscale aangiften, om onderscheid te maken met advisering. In een productieomgeving kan de term compliance worden gebruikt voor de afdeling die erop toeziet dat de producten voldoen aan interne en externe kwaliteitsvereisten.
Compliance officers hebben echter een andere opvatting van het begrip compliance. In het verleden werd vaak de volgende definitie gehanteerd:
“Het bevorderen van en het doen toezien op de naleving van externe en interne regels die relevant zijn voor de integriteit van de organisatie.”
Inmiddels is compliance opgeschoven van uitsluitend het toezien op de naleving van regels naar het bevorderen van integriteit van de organisatie in brede zin. Veel organisaties, waaronder het Nederlands Compliance Instituut, hanteren daarom tegenwoordig de volgende definitie:
“Compliance is het versterken van integriteit van de organisatie, haar klanten, haar medewerkers, de markt en haar data.”
Daarmee komt automatisch de vervolgvraag: wat is integriteit? Iedereen heeft daar wel een gevoel bij. Zelf vind ik de volgende uitspraak erg passend: “integriteit is het goede doen, ook als er niemand kijkt”. In ons Handboek Compliance Professional sluiten we aan bij de definitie van Edgar Karssing[1]:
“Integriteit is zorgvuldig, uitlegbaar en standvastig handelen.”
Een compliance officer kan door middel van awareness sessies bewustwording creëren voor bepaalde integriteitsthema’s. Door regelmatig binnen een organisatie de dialoog aan te gaan over bepaalde dilemma’s ontstaat een gezamenlijk beeld over wat integer is.
Het “goede” doen, dat willen veel mensen gelukkig wel. Dat is alleen niet in alle organisaties even makkelijk. Het hangt sterk van de cultuur van een organisatie af, of iemand zich durft uit te spreken. Daarom houdt een compliance officer zich, behalve met toezien op de naleving van regels, ook bezig met gedrag en cultuur. Als onderdeel van de reguliere advies en monitoringswerkzaamheden van de compliance officer, bijvoorbeeld door het houden van cultuuronderzoeken en cultuursessies.
Het uitdagende van integriteit is dat het sterk samenhangt met de tijdgeest. Wat nu integer is, is misschien over vijf of tien jaar absoluut onacceptabel. Denk bijvoorbeeld aan milieuschade of slechte arbeidsomstandigheden in het buitenland. Reputatieschade ligt dus op de loer, in de media worden schandalen immers lang niet altijd in de maatschappelijke context van de tijd geplaatst. Compliance officers moeten dus een vooruitziende blik hebben, zij moeten nu al aanvoelen wat over vijf of tien jaar maatschappelijk onaanvaardbaar zou kunnen zijn.
Het blijft een uitdaging om in een paar soundbites aan een vreemde uit te leggen wat dat nou is, een compliance officer. Als je tenminste de rest van de verjaardag niet genegeerd wilt worden. Ik hou het daarom maar op het volgende: een compliance officer voegt waarde toe aan een organisatie door deze ervan bewust te maken hoe belangrijk (en hoe leuk) integriteit is. Of nog korter (en prikkelender): een compliance officer is een ziener. Wedden dat je dan leuke gesprekken krijgt?
Voor meer informatie over compliance en integriteit, verwijs ik graag naar de artikelen en blogs op onze website. Lees bijvoorbeeld de blog van Eric Schuiling van 15 mei 2023: Spanning en sensatie.
[1] E.D. Karssing, Als de oplossing het probleem is. Compliance met een moreel kompas, Capelle aan den IJssel: Nederlands Compliance Instituut, 2018.